Net voor een steile helling wilt je ketting geen tandje kleiner schakelen, vreselijk irritant en niet goed voor je humeur en je ritme. Slecht afgestelde versnellingen zijn een echte domper op de mountainbikevreugde. Nochtans kan je er makkelijk zelf voor zorgen dat je mountainbike altijd en overal soepel en snel schakelt.
Wat ik vaak lees als iemand om raad vraagt, als zijn of haar versnellingen niet meer vlot lopen, is dit meteen met de stelschroeven gaan bij te regelen. Terwijl dit eigenlijk het allerlaatste is wat hun probleem zou kunnen oplossen. Als je even wat verder nadenkt dan is dit eigenlijk vrij logisch.
Wanneer je een nieuwe mountainbike gekocht hebt, dan mag je toch verwachten dat alles goed afgesteld is door je LBS alvorens je je mountainbike mag afhalen. Is dat toch niet het geval dan ga je best meteen terug, je hebt immers veel geld neergeteld voor je fiets dus die moet gewoon perfect in orde zijn.
De oorzaak van slecht schakelen? Het kan vanalles zijn, behalve de stelschroeven…
Stel nu dat je versnellingen na enkele honderden kilometers niet meer zo soepel lopen, wat gaat daarvan de oorzaak zijn? Juist, het kan alles zijn, behalve de stelschroeven, want die stonden goed en die bewegen niet uit zichzelf.
Dus alvorens alles nog verder te ontregelen ga je beter op zoek naar de echte oorzaak. De stelschroeven zijn pas je laatste redmiddel. Daar kom ik later in dit artikel nog op terug.
Vier mogelijke oorzaken van slecht schakelen
- Versleten aandrijving
- Derailleurpad staat krom
- Wiel zit niet recht gemonteerd
- Kabels uitgerokken of versleten
Versleten aandrijving
Het is onvermijdelijk dat je aandrijving gaat verslijten en het is dan ook noodzakelijk deze tijdig te vervangen. Wanneer de kransjes van je cassette scherp beginnen te worden of als je ketting te ver uitgerokken is krijg je mogelijk ook met schakelproblemen te maken. Is dat het geval dan is de enige juiste oplossing alles te vernieuwen.
Tip: Heb je een iets goedkopere aandrijving op je mountainbike zitten (bijvoorbeeld Shimano Deore of Sram SX), dan is het nu het ideale moment om over een eventuele upgrade na te denken.
Ook versleten derailleurwieltjes kunnen voor schakelproblemen zorgen. Vervang de wieltjes als de tanden scherp beginnen te worden. Ook als er veel speling op zit kan je ze beter preventief vervangen.
Derailleurwieltjes kan je makkelijk zelf vervangen en je hoeft, wanneer deze de oorzaak van de schakelproblemen zijn, niet je hele aandrijving te vervangen.
Onderdelen van je aandrijving vervangen >>
Derailleurpad staat krom
De derailleurpad is een plaatje dat je derailleur met je frame verbindt. Als je vaak over ruw terrein met losse stenen of obstakels rijdt kan het geburen dat er eens een steen tegen je derailleur vliegt waardoor je pad krom komt te staan. Een valpartij kan ook een oorzaak zijn, zeker wanneer de fiets op de kant van de derailleur de grond raakt.
Een kromme pad zorgt onvermijdelijk voor de nodige schakelproblemen. Indien je derailleurpad geraakt is moet de pad opnieuw gericht worden met een padrichter.
Afhankelijk van hoe hard je pad geraakt is, is het misschien verstandiger de pad gelijk te vervangen door een nieuwe. Een derailleurpad vervangen kan je makkelijk zelf. Let er wel op dat je de juiste pad voor jouw mtb koopt.
Wiel zit niet recht gemonteerd
Heb je plots schakelproblemen nadat je wiel uit je frame geweest is (bijvoorbeeld in geval van een lekke band of schoonmaakbeurt) dan is je wiel misschien niet volledig juist teruggeplaatst. Dit komt wel eens voor wanneer het om een wiel met snelspanner gaat. Zit je wiel vast met een steekas, dan kan je je wiel niet verkeerd monteren, al zijn er waarschijnlijk helden die dat wel kunnen.
Wanneer je wiel niet juist in je frame zit, krijg je automatisch schakelproblemen omdat dan de derailleur niet goed staat ten op zichte van je cassette. Ga dan niet bijregelen met de stelschroeven, maar haal je wiel weer uit de fiets en monteer het op de juiste manier.
Kabel uitgerokken of versleten
Ondertussen zijn we nog steeds niet aan de stelschroeven geweest en staan deze normaal gezien nog altijd volledig juist afgesteld.
Net zoals bijvoorbeeld je ketting, gaat de kabel die van je shifter naar je derailleur loopt beginnen uitrekken naarmate je vaker en meer kilometers gaat fietsen, dit altijd het geval bij een nieuwe fiets. Dit gebeurd trouwens bijlange niet na enkele of zelfs honderden kilometers.
Met mijn nieuwste mountainbike kreeg ik na ongeveer 4000 km voor de eerste maal schakelproblemen,… bij één en hetzelfde kransje haperde en ratelde deze soms een klein beetje. Hoe heb ik dat vakkundig opgelost?
Versnellingen afstellen, de makkelijkste en juiste manier
Bij 90% van de schakelproblemen kan je dit soort probleem in een handomdraai oplossen, en dat mag je letterlijk nemen! Door het gebruik van je versnellingen kan je binnenkabel gaan oprekken of je buitenkabel in elkaar gedrukt worden. Hierdoor kan je ketting gaan ratelen als je kleiner (naar een groter kransje) wilt schakelen. Zwaarder schakelen gaat dan meestal wel vlot en mogelijk zelfs te vlot waardoor de ketting een kransje overslaat.
Dit probleem los je makkelijk op door de binnenkabel terug een beetje op te spannen. Dit kan je met de stelnippel aan je shifter of aan je derailleur. Door de nippel uit te draaien gaat de binnenkabel strakker komen te staan.
Test na het aanspannen van je kabel alle versnelling door van onder naar boven en omgekeerd je hele cassette door te lopen. Haalt de ketting bijvoorbeeld het grootste kransje niet, dan is je kabel te strak aangespannen en moet je deze weer wat losser zetten.
TIP: Krijg je tijdens een mountainbiketocht schakelproblemen dan kan je het probleem zelfs oplossen zonder dat je hoeft te stoppen. Ik raad wel aan steeds met een kwartdraai bij te regelen. Onthoud tijdens het regelen hoe vaak je welke kant opgedraaid hebt zodat je, indien er geen verbetering is, je alles terug kan zetten hoe het stond.
Helpt aanspannen niet dan is je kabel mogelijk aan vervanging toe. Het kan gebeuren dat de buitenlaag beschadigd raakt waardoor het metaal aan de binnenkant gaat buigen of een knik krijgt.Dit kan er voor zorgen dat je schakelproblemen krijgt.
Sinds ik mijn diploma van fietstechnieker heb, heb ik de stelschroeven eigenlijk niet meer aangeraakt.
Ik betrapte me er vroeger ook op dat ik te snel met de stelschroeven aan de slag ging met alle gevolgen van dien. Het heeft me toen vaak en veel moeite gekost van de schakelproblemen af te raken. Met het diploma van fietstechnieker op zak, met onderscheiding geslaagd trouwens, weet ik ondertussen wel beter. Je raadt het misschien al, maar ik heb de stelschroeven eigenlijk sindsdien niet meer aangeraakt.
Fietsenmaker opleiding volgen?
Met de fietsenmaker opleiding van het NHA leer je problemen herkennen, oplossen én voorkomen zodat jouw mtb vaker op de trails te vinden is dan in jouw werkhuis of bij de fietsenmaker.
De stelschroeven
Op je derailleur staan drie stelschroeven:
- L-schroef
- H-schroef
- B-schroef
De L- en H-schroefjes dienen om het bereik van de derailleur te begrenzen zodat je ketting niet van de cassette tuimelt. Het H-schroefje dient om de grootste versnelling (kleinste kransje) af te stellen. De L-schroef dient dan logischerwijs om de kleinste versnelling (grootste kransje) af te stellen.
De B-stelschroef dient om je derailleur verder naar voor of achter te zetten. Dit kan bijvoorbeeld van pas komen wanneer jij een groter kettingblad wil monteren.
Sneuvelt je derailleur om één of andere reden dan is de kans vrij groot dat je wel moet bijregelen met de stelschroefjes wanneer je een nieuwe derailleur hebt gemonteerd.
Derailleur afstellen met de stelschroeven
De hoogste versnelling is correct afgesteld als de derailleur onder het midden van het kleinste kransje van je cassette staat. Ratelt je ketting dan moet je finetunen met de H-schroef. Indien je meer dan één kettingblad vooraan hebt, leg je de ketting op het buitenblad om deze versnelling af te stellen.
De werkwijze voor de laagste versnelling werkt identiek. Zet de derailleur precies onder het grootste kransje en regel bij met de L-schroef. Heb je twee kettingbladen dan leg je de ketting hiervoor op het kleinste blad vooraan. Ben je nog echt old-school en heb je een triple (drie kettingbladen), leg dan de ketting op het middelste blad.
Wil je een groter kettingblad monteren, dan moet je de stand van je derailleur ook bijregelen met de B-schroef. Door het schroefje in te draaien gaat je derailleur wat meer naar achter komen. Zo creër je meer ruimte voor je cassette. De derailleur gaat hierdoor wel zenuwachtiger reageren omdat de ketting minder tanden van je cassette aangrijpen.
Ga je een kleiner kettingblad monteren dan is het meestal niet nodig om de positie van je derailleur bij te regelen.
Werk je toch met de stelschroeven, omdat je een nieuwe derailleur hebt of al mijn voorgaande tips in de wind slaat, let dan goed op en onthoud steeds hoever en naar welke kant je iets verdraait hebt. Op die manier kan je steeds terug naar de originele positie van de schroeven gaan.
Toch raad ik aan, en ik kan het niet genoeg herhalen, eerst de juiste oorzaak van je schakelprobleem te zoeken. Eens de stelschroeven juist afgeregeld zijn, blijven ze ook juist afgeregeld en is het niet nodig hiermee bij te regelen.
Los jij je schakelproblemen ook vlot zelf op? Of heb je nog opmerkingen of vragen bij dit artikel, laat het me zeker weten in een reactie onderaan de pagina.
Eén reactie
Het is heel duidelijk uitgelegd nu weet ik hoe ik een afstelling moet doen