In de fiets- en mountainbikewereld staat de technologie natuurlijk niet stil, getuige daarvan is het steeds breder wordende aanbod aan elektronische schakelgroepen. Hoewel deze in eerste instantie voornamelijk voor profrenners bedoeld waren wordt elektronisch schakelen steeds toegankelijker, ook voor recreatieve fietsers en mountainbikers.
Maar is elektronisch schakelen nu echt zoveel beter dan zijn mechanische variant? En is het de meerprijs waard? Want hoewel de elektronische groepen ondertussen betaalbaarder geworden zijn, moet je nog steeds vrij diep in de buidel tasten om er eentje op je fiets te kunnen monteren…
Het verschil tussen elektronisch en mechanisch schakelen en welke nu precies het beste is daar kan je pas een oordeel over vellen als je ze beide gebruikt hebt. En dat heb ik ondertussen uitgebreid kunnen doen.
In dit artikel vertel ik je mijn ervaringen zowel met mechanisch als elektronisch schakelen en kom je te weten of elektronisch schakelen voor mij persoonlijk al dan niet een meerwaarde is. Op die manier krijg je voor jezelf misschien een idee of het al dan niet wat voor jou is…
Inhoud
Wat is elektronisch schakelen?
Bij elektronische schakelgroepen is er geen “mechanisch” gedeelte meer in de vorm van een kabel. De ketting en cassette zijn in principe niet anders maar zowel de shifter als de derailleur zijn dat wel. In het geval van elektronisch schakelen staan de shifter en de derailleur niet meer in verbinding via een kabel maar communiceren deze draadloos met elkaar. Hiervoor zijn de onderdelen voorzien van een batterij.
Hoe werkt het?
Schakelen blijft natuurlijk schakelen ongeacht of je met een elektronische al dan niet mechanische groep onderweg bent. Beide systemen hebben zowel voor- als nadelen (waarover later in dit artikel meer) maar de werking is in principe vrijwel hetzelfde. Om een tandje groter of kleiner te schakelen moet je in beide gevallen een shifter bedienen.
Welke opties zijn er?
De twee grote spelers op vlak van schakelgroepen en onderdelen voor de mountainbike zijn natuurlijk SRAM en Shimano. Hoewel de Di2 elektronische onderdelen van Shimano reeds enkele decennia oud zijn is het toch SRAM die de bovenhand haalt bij de mountainbikers.
Di2 Shimano
Bij Shimano is de keuze, bij het schrijven van dit artikel, eerder beperkt. De XTR Di2 M9050 elektronische groep voor mountainbikers is wel weer een stapje in de goede richting. Maar helaas is deze groep enkel geschikt voor 11-speed mountainbikes…
De nieuwe Deore XTR en XT groepen die in 2022 gelanceerd werden zijn dan wel weer meteen voor zowel 11- als 12-speed geschikt. Echter zijn deze groepen dan weer specifiek ontwikkeld voor de e-bike en e-mtb.
SRAM AXS
Bij SRAM is het toch net wat overzichtelijker en duidelijker. Zo kregen in 2019 de XX1 en X01 Eagle 12-speed groepen, 3 jaar na hun lancering, een elektronische upgrade genaamd AXS (lees: access).
2 jaar later werd het elektronisch schakelen bij SRAM goedkoper en meteen ook toegankelijker voor de recreatieve mountainbiker met de release van de GX Eagle AXS upgrade kit.
De GX Eagle AXS elektronische groepset is een heel pak goedkoper in vergelijking met de high-end XX1 en X01 groepen. De verschillen? Die kan je uitgebreid ontdekken in mijn artikel waar ik de verschillende AXS groepsets met elkaar vergeleken heb.
Sram of Shimano?
Wanneer je een mtb gaat kopen wordt deze uiteraard geleverd met een bepaalde groepset. Uiteraard kan je ook een mtb volledig zelf samenstellen door bijvoorbeeld enkel een frame aan te kopen. Maar de meerderheid onder de recreatieve mountainbikers zal er standaard eentje met alles erop en eraan uit de winkel kopen.
Hierdoor kan je in principe niet zelf de keuze maken tussen Shimano of SRAM en moet je de afmontage nemen waarmee de mtb uitgerust is. Wil je toch een elektronische schakelgroep dan moet je wel in de hogere prijsklassen gaan kijken. Maar ook dan heb je niet altijd de keuze en zijn er zowel, zelfs binnen een bepaald merk, verschillende (standaard) afmontages mogelijk.
Voor- en nadelen
Wanneer je informatie gaat opzoeken omtrent elektronisch schakelen word je natuurlijk meteen heel wat wijzer, zowel qua voor- als nadelen natuurlijk. De meningen van de mountainbikers, die ik gesproken heb, over elektronisch schakelen zaten wel allemaal in dezelfde lijn en waren overwegend erg positief.
Dankzij alle info die ik verzameld had wist ik waar ik zoal op kon letten tijdens het testen. Op die manier kan je uiteindelijk pas echt oordelen of de voor- en nadelen (in de praktijk) ook daadwerkelijk voor- en nadelen zijn.
Uiteraard zijn niet alle voor- en nadelen van elektronisch schakelen (in de praktijk) te testen, denk hierbij maar aan de prijs of het feit dat je af en toe de batterij van de derailleur zal moeten opladen…
Voordelen
Onderstaand vind je verschillende voordelen van elektronisch schakelen:
- Vlekkeloos schakelen in alle omstandigheden;
- Schakelt altijd juist;
- Makkelijker om zelf te installeren;
- Geen kabel en behuizing meer nodig, dus minder onderhoud;
- Makkelijker en sneller schakelen, ook in koude omstandigheden;
- Cockpit ziet er strakker uit (minder kabels);
- Hele cassette doorlopen met 1 druk op de shifter.
Nadelen
Uiteraard zijn er ook wel wat minpuntjes aan elektronisch schakelen. Of dit dealbreakers zijn ten opzichte van de voordelen ontdek je verderop in dit artikel.
- Batterij van de derailleur moet regelmatig opgeladen worden;
- Batterij in de shifter moet tijdig vervangen worden;
- Elektronische schakelgroepen zijn prijzig;
- Batterijen en motoren maken de onderdelen zwaarder;
- Schakelen voelt minder “echt” aan.
Elektronisch vs mechanisch
Ondertussen ben je vast benieuwd geworden hoe beide systemen in de praktijk presteren en of elektronisch schakelen nu echt beter is of toch niet…
Hoewel het elektronisch schakelen ook voor mij een vrij nieuwe manier van schakelen was heb ik er ondertussen toch al een aardig aantal kilometers op zitten. Meer dan genoeg kilometers in diverse omstandigheden om een goede vergelijking te kunnen maken tussen mechanisch en elektronisch schakelen.
Mijn ervaringen met mechanisch schakelen
Zoals de meeste recreatieve mountainbikers en zeker beginnende mountainbikers heb ook ik het meeste ervaring met mechanische schakelgroepen. Zo heb ik ondertussen duizenden kilometers met Shimano SLX en XT groepen gereden. Daarnaast hebben we sinds een tijdje ook een SRAM Eagle SX/NX afgemonteerde mountainbike in ons bezit.
Schakelprestaties
Qua schakelprestaties en slijtage heb ik eigenlijk nooit klachten gehad en echt grote mankementen heb ik in de loop der jaren nooit gehad. Schakelen was erg precies en ging ook snel en vlot met alle shifters en derailleurs. Ook meerdere tanden in één keer schakelen werkte perfect.
Wel heb ik een keertje een SLX shifter naar de vaantjes gereden (door een valpartij). Achteraf gezien was dit een geluk bij een ongeluk want de LBS had enkel een XT shifter ter vervanging liggen…
Dat was dan ook meteen de reden dat de volgende mtb die ik zou kopen voor mij een volledige XT afmontage moest hebben… Het verschil tussen de SLX en XT shifter vond ik dusdanig groot dat ik persoonlijk altijd voor XT onderdelen zou kiezen.
Begrijp me niet verkeerd, zowel de SLX shifters als de SRAM SX/NX shifters doen zeker en vast hun werk en zijn zeker een goede (en betaalbare) keuze!
In modderige omstandigheden of wanneer er al wat slijtage op de cassette en ketting zat verliep het schakelen wel eens wat stroever. Ook een hapering hier en daar was er wel eens bij, zeker wanneer je de shifter net niet hard genoeg bediende…
Finetunen en afstellen
Wat je sowieso een keertje (of vaker) moet doen in geval van een mechanische schakelgroep is natuurlijk de kabel een beetje bijspannen. De kabel gaat na verloop van tijd een beetje rekken waardoor het geheel mogelijk wat minder goed gaat schakelen. De kabelspanning kan je aan de stelschroef van de shifter vlotjes zelf bijregelen. Dit kan iedereen uiteraard zelf.
Ook tijdens het mountainbiken kan je in geval van verminderde prestaties met deze stelschroef snel en makkelijk de nodige aanpassingen doen totdat het geheel weer vlot schakelt.
Elektronisch schakelen
Omdat ikzelf helemaal mee ben met het 12-speed verhaal, en nooit nog minder zou willen, heb ik op vlak van elektronisch schakelen nog niet kunnen proeven van de Shimano XTR Di2 groep. Wel heb ik ondertussen aardig wat kilometers verzameld met de SRAM Eagle AXS elektronische groep.
Meer bepaald met een combo van onderdelen, want alle AXS onderdelen zijn uitwisselbaar, waaronder de GX Eagle AXS Rocker controller en zowel de GX Eagle AXS als X01 Eagle AXS derailleur.
Schakelprestaties SRAM AXS
De nieuwe Rocker controller is wel een verbetering ten opzichte van de eerste generatie AXS shifters. De Rocker geeft je, in mijn ogen, iets meer het “echte” gevoel van schakelen.
Elektronisch schakelen gaat naadloos en het werkt gewoon altijd, ongeacht de omstandigheden en hoeveel kracht je op de pedalen zet.
De shifter bedienen en gebruiken is in het begin wel even wennen. Een zacht tikje op de shifter is genoeg om te schakelen. Daarnaast kan je in de AXS app de bediening van de shifter volledig naar wens afstellen. In mijn geval schakel ik met de AXS groep omgekeerd in vergelijking met de Shimano groepen.
Door de shifter ingedrukt te houden kan je zelfs doorheen je volledige cassette schakelen. Een beetje extreem misschien, maar je moest het maar een keertje nodig hebben hé. Vandaar dat de multishift bij mij altijd ingesteld staat op “alle” waardoor je dus doorheen de volledige cassette kan schakelen. Dit kan je ook beperken tot 2 of 3 versnellingen.
Bij de mechanische groepen kan je maximaal tot 5 tanden (SRAM) en 4 tanden (Shimano) kleiner schakelen. Opschakelen gaat enkel bij Shimano per twee tanden.
Finetunen en afstellen
De derailleur en de schakelprestaties finetunen werkt, door het ontbreken van een kabel, een klein beetje anders. Finetunen kan je zowel via de shifter als via de AXS app. Dit systeem kreeg de naam MicroAdjust.
Met dit systeem kan je de derailleur in stappen van 0,25 mm opschuiven zowel naar links als naar rechts. Je kan dus ook gewoon onderweg je versnellingen finetunen moest er toch een kleine hapering plaatsvinden.
Mijn verdict
Is het elektronisch schakelen een vooruitgang, heeft het me overtuigd, is het zijn prijs waard en vind ik het beter dan mechanisch schakelen? Op alle vragen kan ik volmondig “ja” antwoorden…
De vele voordelen wegen in mijn ogen zeker op tegen de nadelen. Waarmee ik uiteraard niet wil zeggen dat mechanisch schakelen waardeloos is, integendeel zelfs… Maar eens je het elektronisch schakelen gewoon bent geworden is het echt moeilijk om nog terug te gaan naar mechanisch schakelen, althans zo voelt het voor mij.
Om het bovenstaande verdict een beetje te staven geef ik je graag nog mijn bevindingen in de praktijk mee op basis van de voor- en nadelen die ik op voorhand gehoord en gelezen had.
Elektronisch schakelen is altijd juist maar voelt minder echt
Het is een feit dat elektronisch schakelen minder “echt” aanvoelt. Met name omdat je gewoon minder hard op de shifter moet drukken en je de “shift” niet echt voelt. Elektronisch schakelen is in principe niet meer dan een knopje bedienen.
Het echte gevoel van schakelen met een kabel heb je niet bij elektronisch schakelen. En dat is zeker de eerste paar ritjes een vreemd gevoel. Echter wen je daar wel snel aan. Een echt nadeel is het in mijn ogen dus niet, zeker omdat het elektronisch schakelen zo vlot en precies is, altijd en overal!
Foutief schakelen zit er met elektronisch schakelen ook niet echt in. Waar het bij mechanisch schakelen, door te zacht te drukken, al eens een keertje begon te ratelen is me dat bij elektronisch schakelen nog nooit overkomen.
Batterijen opladen en vervangen…
Zowel de derailleur als de shifter werken op batterijen. De AXS derailleur is voorzien van een oplaadbare batterij en in de shifter zit een knoopcel batterij.
De knoopcel batterij zou in theorie toch minstens een jaar en eigenlijk zelfs langer moeten meegaan. Ik heb wel eens gelezen dat profs, zeker in meerdaagse wedstrijden, een reserve knoopcel batterij op zak hebben voor het geval dat… Die zit tegenwoordig dus ook standaard in mijn rugzak.
De batterijstatus van de AXS onderdelen kan je wel in de gaten houden in de AXS app. De batterij gaat best lang mee maar je moet het natuurlijk wel regelmatig eens checken.
Ik betrap me er zelf wel eens op dat ik het durf te vergeten en plots bedenk dat ik de batterij nog een keertje moet checken… Maar goed, smartphone’s gps-devices en sporthorloges moeten ook op tijd en stond opgeladen worden. Daar kan een AXS-batterij ook nog wel bij denk ik dan…
Ben je van plan een dropper seat post aan te schaffen en is je oog op de RockShox Reverb AXS gevallen dan heb je in principe altijd een reserve batterij op zak aangezien de dropper ook gewoon werkt met de AXS batterij van SRAM en deze dus uitwisselbaar is met die van de AXS derailleurs.
Extra gewicht
Een AXS derailleur weegt meer dan een reguliere X01 Eagle derailleur. Hoeveel belang je hecht aan dat verschil moet je natuurlijk voor jezelf uitmaken. De 112 gram verschil maakt mij persoonlijk helemaal geen fluit uit. Een X01 derailleur weegt 276 gram terwijl de AXS versie 388 gram weegt. Peanuts dus wat helemaal geen nadeel hoeft te zijn, toch?
Elektronisch is duurder
Klopt helemaal, elektronisch schakelen is prijzig en kost gewoon meer dan een mtb met een mechanische groep. Elektronische groepen vind je vanzelfsprekend pas in het duurdere segment. Noodzakelijk is het niet, maar zoals eerder gezegd schakelt het wel erg lekker en word je er snel aan gewend waardoor je mogelijk zelfs nooit meer terug wil…
Voor ik de switch maakte naar elektronisch schakelen heb ik dit uiteraard wel even kunnen testen door met een testbike te gaan fietsen. Die extra euro’s neertellen om daarna erachter te komen dat het elektronisch schakelen je toch niet zo ligt (kan dat uberhaubt?) zou natuurlijk zonde zijn.
Bij mij was het, na een beetje gewenning, wel meteen een schot in de roos en daardoor de meerprijs meer dan waard!
De looks
Elektronisch schakelen betekend ook meteen een kabeltje minder aan het stuur. Heb je echter, zoals mij, ook een dropper seat post en eventueel een remote lockout dan gaat dat ene kabeltje minder natuurlijk het verschil niet maken.
Heb je daarentegen al die snufjes niet op je mtb zitten dan wordt de cockpit wel erg strak en heb je enkel twee remkabels.
Conclusie
Heb je het budget ervoor of heeft de mtb van jouw dromen toevallig ook nog een elektronische groepset, twijfel dan niet en ga ervoor! Elektronisch schakelen werkt feilloos en is in mijn ogen de meerprijs zeker en vast waard.
Naast de extra kostprijs kan ik maar één reden bedenken om het niet te doen en dat is dat je de batterij af en toe een keertje moet opladen. Echter is dat in de 21ste eeuw eigenlijk toch ook geen argument meer, want tegenwoordig laden we alles op, dus ook de derailleur van je mountainbike…
Wel is het verstandig om, zoals mij, elektronisch schakelen eerst eens een keertje uit te proberen. Ofwel kan je een mtb lenen van een vriend of vriendin of met wat geluk kan je bij je LBS misschien wel eentje testen met een elektronische groep. Blijkt elektronisch schakelen dan toch niet je ding te zijn, dan heb je in elk geval een aardige duit uitgespaard.
Voor ik afsluit wil ik nog zeggen dat elektronisch schakelen zeker en vast geen must is en absoluut niet noodzakelijk is om fun te hebben tijdens het mountainbiken!
Ben je net als mij ook overtuigd van elektronisch schakelen? Wil je het een keertje uitproberen of zegt het je helemaal niets? Laat het mij zeker weten in een reactie onderaan de pagina.
Dank voor dit nuttig artikel. Ik heb net een nieuw frame S-Works Epic gekocht en twijfel inderdaad tussen de montage van de XTR 12-speed groep (mechanisch) en de Sram XX1-groep (electronisch). Ik heb eens met mijn vrouw haar Scott gereden met die electronische XX1-groep en als ik dat vergelijk met de XT-groep die nu op mij Scott hardtail zit, vind ik dat verschil in schakelgemak eigenlijk niet zo groot. Tenslotte moet de ketting toch de sprong maken van het ene kransje naar het andere, dus of dat commando nu mechanisch of electronisch wordt gegeven maakt voor mij precies toch niet zo een groot verschil uit heb ik de indruk. De XT schakelt al zeer goed uiteraard. Nog bij te zeggen dat ik niet echt in het vuil en de modder rijdt, dus dan heb ik sowieso al minder last van een moeilijk schakelende kabel denk ik, neen ?
Hey Alain,
Bedankt voor je reactie.
Met XT of zelfs XTR zit je in mijn ogen zeker goed. Heb zelf nooit enige schakelproblemen gehad met de XT groep. Ik rijd ook niet in de ergste blubber en modder. Als de elektronische groep je niet omver geblazen heeft lijkt me in jouw geval de mechanische optie de beste keuze!
In elk geval veel plezier met de nieuwe mtb en het opbouwen…
Groeten
Geert
Het gevoel wat ik krijg met dit soort vernieuwingen is dat het wordt gemaakt omdat het kan en niet omdat het een bestaand probleem uit te wereld helpt. Daarmee bedoel ik dat er eigenlijk geen grote problemen bestaan mbt het mechanisch schakelen. Dat werkt uitstekend. Het zal zich moeten bewijzen de komende tijd op het vlak van betrouwbaarheid en gebruiksgemak. Alle elektronica kan kapot en is storingsgevoelig. Dan heb je ook de batterijkwestie. Een lege batterij op een slecht moment gaat je plezier danig beïnvloeden. Maar dat doet een gebroken kabel ook natuurlijk. Ik ben (nog) niet om en ik ben toch fan van nieuwigheden, zeker elektronisch. Mijn XT is voorlopig top! Dank voor het artikel!
Hey Piet,
Ben het 100% met je eens.
De batterijkwestie is in mijn ogen niet echt een dingetje mits je er een gewoonte van maakt om deze regelmatig op te laden…
groeten