Steeds meer mountainbikes hebben slechts 1 tandwiel vooraan in combinatie met een 12-speed cassette. Net als de cassette en ketting, zal je dit tandwiel ook een keertje moeten vervangen. Naast slijtage zijn er nog andere redenen waarom je het tandwiel van je mtb kan vervangen. Een klus die je makkelijk zelf kan mits de juiste tools en door het juiste tandwiel aan te schaffen.
In dit artikel zetten we alle mogelijkheden op een rijtje en kom je te weten waarom je, naast slijtage, je mtb tandwiel nog zou kunnen vervangen. Daarnaast kom je te weten welke tools je nodig hebt en waar je op moet letten bij het aankopen van een nieuw tandwiel voor je mountainbike.
Wanneer moet je het tandwiel van je mtb vervangen?
Mountainbiken is een slijtagesport waarbij je regelmatig onderdelen zal moeten vervangen. Het hoort er nu eenmaal bij en je kan er niet om heen. Het tandwiel van je mtb vervangen is een klus die je makkelijk zelf kan klaren. En gezien de meeste mountainbikes tegenwoordig maar één kettingblad hebben vooraan hoeft het niet eens lang te duren.
Heb je nog een dubbel of triple tandwiel vooraan, ook dan ontsnap je er natuurlijk niet aan en moet je eveneens tijdig de tandwielen vervangen.
Vanzelfsprekend moet je wel weten wanneer het tijd is om het tandwiel van je mountainbike te vervangen. Het tandwiel van je mtb vervangen kan om verschillende redenen.
Tandwiel van je mtb is versleten
Uiteraard moet het kettingblad vervangen worden als de tanden te scherp zijn, het ding op is of wanneer de ketting begint door te slaan op het tandwiel (eigenlijk ben je al te laat dan)…
Wanneer je het tandwiel van je mtb gaat vervangen is het natuurlijk ook aangewezen om de rest van de aandrijving (cassette, ketting en eventueel de derailleurwieltjes) eveneens te vervangen. Op die manier voorkom je dat bijvoorbeeld de oude ketting meteen zal doorschieten op het nieuwe kettingblad.
Check ook zeker het onderstaande artikel als je nog geen idee hebt hoe je de cassette van je mountainbike kan vervangen:
Hoe vervang je de cassette van je mountainbike >>
Tandwielverhouding te groot of te klein
Een andere reden om het kettingblad van je mtb te vervangen kan zijn omdat de tandwielverhouding niet helemaal jouw ding is. Mogelijk is het kettingblad te klein waardoor je jezelf op vlak terrein helemaal gek trapt. Anderzijds kan het tandwiel van je mtb ook te groot zijn waardoor je op steile beklimmingen niet boven raakt.
De tandwielverhouding van het tandwiel zijn een persoonlijke keuze en de verhouding die je kiest hangt ook samen met het terrein waarop je fietst. Ga je vaak naar heuvel- of bergachtig gebied dan is een tandwiel met minder tanden mogelijk de betere keuze. Rijd je voornamelijk vlakke parcoursen dan is een groter kettingblad efficiënter.
Om te weten te komen of je een groter al dan niet kleiner tandwiel nodig hebt kan je je cassette eens onder de loep nemen. Welke tanden vertonen de meeste slijtage en welke gebruik je maar amper. Het is verstandig om je tandwiel zo te kiezen dat je ook daadwerkelijk de hele cassette gebruikt.
Gebruik je bijvoorbeeld voornamelijk het onderste gedeelte van je cassette dan kan je overwegen om een groter tandwiel te steken zodat je het midden en het bovenste gedeelte van de cassette ook (vaker) gaat gebruiken…
Uiteraard is die keuze moeilijker als je op heel erg uiteenlopende parcoursen gaat mountainbiken.
In het laatste geval kan je wel switchen tussen een kleiner en groter tandwiel. Best wel een gedoe en je moet er ook op letten dat alles netjes op elkaar inslijt zodat beide kettingbladen goed blijven functioneren in combinatie met de cassette en ketting. Je kan het jezelf ook makkelijk maken door af te wisselen tussen twee volledige aandrijvingen, eentje voor het vlakke en eentje voor de bergen…
Welk merk mtb tandwiel heb je nodig?
Is de aandrijving en het tandwiel van je mtb aan vervanging toe of wil je een groter of kleiner voorblad steken dan moet je natuurlijk goed weten welk tandwiel je wil gaan gebruiken. Als het goed is heb je op jouw mountainbike ofwel een Shimano of een SRAM aandrijving zitten, wat zeker niet wil zeggen dat er geen andere merken zijn…
Naast de twee grootste spelers zijn er nog verschillende andere merken die tandwielen aanbieden die compatibel zijn met de 12-speed aandrijvingen van Shimano en SRAM. Enkel van die merken zijn e*thirteen, Wolf Tooth, AbsoluteBlack, Garbaruk, Hope, Race Face, Blackspire, TA Specialities, enz…
Tandwiel mtb kopen? Hier moet je op letten!
Voor je zomaar eender welk tandwiel in je winkelmandje gooit zijn er enkele zaken waarmee je rekening moet houden. Het tandwiel moet immers compatibel zijn met jouw mountainbike en aandrijving. Onderstaand kom je te weten waar je allemaal op moet letten.
Wanneer je een tandwiel voor je mtb gaat kopen zal je verschillende (belangrijke) termen tegenkomen. Aan de hand van die termen kan je bepalen welk tandwiel geschikt is voor jouw mountainbike. Termen zoals steek/bcd, boost en offset zijn belangrijke parameters waarvan je moet weten wat ze betekenen. Geen paniek als dat nog niet het geval is, we leggen het je uit:
Steek, BCD en direct mount
BCD is de afkorting voor Bolt Circle Diameter. Deze waarde is de diameter van de (virtuele) cirkel die je door de bladboutopeningen kan tekenen. Let er bij de keuze van het tandwiel ook op of je een 4-gaats of 5-gaats tandwiel nodig hebt.
De meeste (recente) mountainbikes met 12-speed aandrijving zijn uitgerust met een direct mount kettingblad. Heb je dus een mtb met een (Shimano of SRAM) direct mount kettingblad zorg er dan voor dat het nieuwe tandwiel ook een direct mount tandwiel is.
Een direct mount kettingblad wordt rechtstreeks op de crank gemonteerd waardoor je geen 4- of 5-gaats spider meer nodig hebt. Dit bespaart op zijn beurt weer wat gewicht en daarnaast kan je het ook erg snel vervangen.
Boost en offset
Boost is de nieuwe standaard bij mountainbikes en slaat op de nieuwe inbouwbreedte van de naven. Nu vraag je je misschien af wat dat met een tandwiel te maken heeft? Wel het is belangrijker dan je in eerste instantie zou denken. Voor we dat uit de doeken doen leggen we eerst nog even uit wat boost precies inhoudt.
Boostnaven zijn breder dan non-boost naven zowel in het achter- als voorwiel. De standaard boostmaat van de voornaaf is 110 mm en de achternaaf meet 148 mm. Een non-boost voornaaf meet 100 mm en een non-boost achternaaf meet 142 mm.
Dit minieme verschil zorgt er wel voor dat deze nieuwe naven ook een breder (boost-)frame vereisen met een bredere achterbrug en dito voorvork.
Door het breder worden van dit geheel moet het tandwiel ook wat verder naar buiten geplaatst worden. Heb je dus een mtb met boostnaven dan heb je ook een boostcrank nodig en uiteraard een tandwiel dat geschikt is voor boost.
Wat zijn de voordelen van boost?
Boostnaven bieden verschillende voordelen waaronder de mogelijkheid om bredere banden te monteren. Daarnaast zal het stuurgedrag er op vooruitgaan omdat, door de bredere achterbrug, het achterwiel wat meer naar voren komt te staan. Dit zorgt er dan weer voor dat de draaihoek verkleint wordt.
Dankzij de boostnaven komen de spaken onder een grotere hoek te staan wat ervoor zorgt dat het wiel stijver wordt.
Wat zijn de nadelen van boost?
Veel voordelen maar er is ook een nadeel aan deze nieuwe standaard. De nieuwe standaard zorgt ervoor dat de oude standaard niet compatibel is met boost. Je oude non-boost crankstel, tandwiel en wielset kan je dus niet gebruiken of uitwisselen met een boost-setup.
Offset
Door de nieuwe boost-standaard moet ook het tandwiel iets naar buiten geschoven worden zodat de kettinglijn ook optimaal blijft. Hiervoor heb je een kettingblad met een offset van 3 mm nodig. Voor non-boost frames kies je voor een offset van 6 mm.
- Boost: 3mm offset
- Non-Boost: 6mm offset
Narrow Wide
De term narrow wide heeft betrekking op de vorm en het profiel van het tandwielen van het kettingblad. Bij een narrow wide tandwiel wisselen de tanden van breedte van smal naar breed en terug naar smal en zo het hele tandwiel rond.
Het voordeel van een narrow wide tandwiel is dat de ketting niet meer van links naar rechts kan bewegen of zelfs van het tandwiel kan afspringen. Bij een narrow wide tandwiel heb je dus niet per sé nog een kettinggeleider nodig om de ketting op het tandwiel te houden. Wil je toch 200% zeker zijn dat de ketting er niet af loopt dan kan je alsnog een kettinggeleider gebruiken.
Een narrow wide tandwiel zorgt ook voor een langere levensduur van de ketting en voert modder en vuil beter af waardoor er dan weer minder wrijving ontstaan wat kan leiden tot snellere slijtage.
Aantal tanden
Een laatste parameter om rekening mee te houden is natuurlijk het aantal tanden van het tandwiel. Heb je geen problemen met de tandwielverhoudingen dan kan je kiezen voor hetzelfde aantal tanden als het huidige tandwiel.
Wil je echter een groter tandwiel dan moet je eerst even bekijken of dat mogelijk is en of je frame hiervoor ruimte genoeg heeft. Daarnaast heb je mogelijk ook een langere ketting nodig, zeker als je meteen naar een veel groter tandwiel (bijvoorbeeld van 32T naar 36 of 38T) gaat. Hou hiermee dus zeker rekening als je de ketting zelf op maat gaat maken.
Ben je van plan veel in de bergen te fietsen dan kan een kleiner voorblad ook een optie zijn. Dit is zoals we eerder al vermelden erg persoonsgebonden en hangt helemaal van jezelf (lees kracht in de benen) en de terreinkeuze af.
Nieuwe mountainbikes met een 12-speed aandrijving (Shimano of SRAM) worden in de meeste gevallen afgeleverd met een 32T of 34T tandwiel. Dit kan je uiteraard naar eigen voorkeur laten aanpassen of zelf aanpassen. Naast een groter of kleiner voorblad is er nog een andere optie…
Ovaal tandwiel mtb; wat zijn de voordelen?
Je ziet ze steeds vaker opduiken en je hoort er steeds meer over; het ovale tandwiel…. Is het eerder een hype of is het echt zo goed zoals velen beweren? En wat is er dan precies zo goed aan en wat zijn de voordelen?
Voordelen en werking van een ovaal tandwiel
Bij een rond tandwiel heb je bij elke trapbeweging een dood punt. Het dode punt in de trapbeweging verkrijg je wanneer de cranks verticaal staan (op 6 uur en op 12 uur). Op dat punt kan je geen extra kracht zetten vandaar dat dit het dode punt genoemd wordt. Met een ovaal tandwiel kan je makkelijk voorbij dat dode punt trappen aangezien op dit punt er een minder aantal tanden aanwezig zijn.
Een minder aantal tanden? Hoe zit dat precies? Simpel uitgelegd betekend dit dat een ovaal blad met 32 tanden op het dode punt (cranks verticaal), door de ovaliteit, overeenkomt met 30 à 31 tanden en net voorbij het dode punt met 33 à 34 tanden.
Het ovale kettingblad zorgt er dus voor dat de trapbeweging maximaal is nadat de cranks verticaal gestaan hebben. Dat maximale vermogen duurt tot de cranks horizontaal staan en neemt dan vliegensvlug af en is weer minimaal wanneer de cranks verticaal staan. Dankzij het ovale tandwiel zal je minder tijd spenderen in de zone waarbij het vermogen minimaal is.
Een ovaal blad zorgt er dus voor dat je veel efficiënter kan trappen en dat je makkelijker voorbij het dode punt komt met slechts een minimum aan verlies aan kracht. Dit zou er dan ook weer voor kunnen zorgen dat je minder snel vermoeid zal raken. Een ovaal tandwiel zou ook voordeel kunnen opleveren tijdens beklimmingen.
Welk ovaal tandwiel voor je mountainbike kopen?
Net als bij een gewoon en rond tandwiel moet je uiteraard eerst bekijken of het ovale tandwiel ook daadwerkelijk compatibel is met jouw frame, crank en andere onderdelen. Bij SRAM en Shimano is het aanbod ovale tandwielen eerder beperkt of zelfs onbestaande.
Echter kan je wel ovale tandwielen kopen die compatibel zijn met zowel SRAM als Shimano aandrijvingen, waaronder ook de modernste 12-speed aandrijvingen. Zo heeft AbsoluteBLACK bijvoorbeeld een breed en kleurrijk gamma mtb tandwielen die compatibel zijn met zowel SRAM als Shimano mountainbike aandrijvingen.
Bovenstaande ovalen tandwielen van AbsoluteBLACK zien er op het eerste zicht identiek uit. Echter zijn de 2 linkse tandwielen op de foto enkel compatibel met een SRAM crank en de rechtse met Shimano. Het verschil zit hem in het midden van het tandwiel.
Bij de SRAM tandwielen zie je drie uitsparingen die nodig zijn om het blad met behulp van de 3 bouten op de crank te monteren (zie verder). De Shimano tandwielen monteer je dan weer met behulp van een speciale Direct Mount tool (zie volgende stap).
Tandwiel mtb vervangen; hoe doe je dat en wat heb je nodig?
Eenmaal je het juiste tandwiel in huis heb kan je het (versleten) tandwiel van je mtb vervangen. Hoe je het tandwiel kan vervangen en wat je daarvoor nodig hebt kan lichtjes verschillen afhankelijk van het merk en op basis van het systeem waarmee het tandwiel op je mtb is bevestigd.
Bij de nieuwste mountainbikes met 12-speed aandrijving zal je vaak een direct mount kettingblad hebben van Shimano of SRAM en heb je iets minder tools nodig,… of toch niet…
Heb je nog een oudere aandrijving of zelfs een dubbel of triple tandwiel vooraan dan zal je hoogstwaarschijnlijk, naast de andere tools, ook nog een bladboutsleutel nodig hebben om de tandwielen te kunnen verwijderen.
Direct mount kettingblad vervangen (12- en 11-speed)
Een direct mount kettingblad vervangen is erg eenvoudig. Voor je het blad gaat vervangen moet je nog even bekijken hoe je (op zijn minst) de crank met het kettingblad loskrijgt. Dit is noodzakelijk gezien de sluitring (Shimano) en de bouten (SRAM) aan de binnenzijde zitten.
Bij Shimano crankstellen moet je eerst de linkercrank losmaken. Bij een SRAM (dub) crank hoef je enkel de crank met het tandwiel te demonteren (al is het zeker niet slecht om het geheel los te maken en het eens een goede schoonmaakbeurt te geven).
Shimano direct mount tandwiel mtb vervangen
Qua tools die je nodig hebt is er een verschil tussen Shimano en SRAM. Bij Shimano heb je, zoals bij vele klussen, wat extra tools nodig. In eerste instantie heb je deze cranktool nodig om een Hollowtech 2 Shimano crank los te kunnen maken.
Daarnaast heb je nog een extra tool, de Shimano TL-FC41 adapter, nodig om het direct mount kettingblad te kunnen demonteren en het nieuwe terug te installeren. Ook ParkTool heeft zo’n tool (Park Tool LRT-4) maar die is meteen ook een pak duurder.
In een eerder artikel hebben we stap voor stap uitgelegd hoe je te werk gaat om een direct mount tandwiel van Shimano te vervangen. Dat stappenplan met duidelijke foto’s kan je via onderstaande link bekijken:
Hoe vervang je een Shimano direct mount kettingblad >>
SRAM direct mount kettingblad vervangen
Bij SRAM heb je het voordeel dat je geen extra tools nodig hebt om het tandwiel van de mountainbike te vervangen. Om de crank los te maken heb je een (8mm) inbus nodig. Eenmaal je de cranks uit elkaar hebt gehaald zal je zien dat het direct mount kettingblad met 3 torx-bouten vastgemaakt zit. Om deze los te maken heb je dus een torx sleutel (T25) nodig.
Om de bouten vast te zetten na het plaatsen van het nieuwe tandwiel is het gebruiken van een momentsleutel aangewezen. Op die manier kan je de bouten met het juiste moment vastzetten en draai je ze zeker niet te vast (of te los). Op het tandwiel zelf kan je de waarde in Nm zien waarmee je de bouten moet vastzetten.
Belangrijk is ook om een beetje montagepasta aan de schroefdraad van de bouten te voorzien. Zo voorkom je dat de bouten gaan kraken, roesten of zelfs breken. Daarnaast krijg je ze de volgende keer ook weer makkelijk los.
RaceFace direct mount kettingblad vervangen
Steeds vaker zie je ook cranks en tandwielen van RaceFace op moderne mountainbikes verschijnen. Ook hierbij wordt vaak gebruikt gemaakt van direct mount tandwielen.
Een RaceFace crank kan je met behulp van een 8mm inbus losmaken.
Naast de direct mount kettingbladen vind je bij RaceFace ook tandwielen die compatibel zijn met cranks met spider.
Om een RaceFace direct mount tandwiel te vervangen heb je ook weer een andere tool nodig. In dit geval ben je geholpen met een BBT-22 bottom bracket tool of een soortgelijke tool van een ander merk. Deze heb je nodig om de lockring los te maken en deze na het vervangen van het tandwiel weer vast te zetten.
Ovaal tandwiel installeren
Heb je gekozen om je tandwiel te vervangen door een ovaal kettingblad dan moet je natuurlijk in de eerste plaats ervoor zorgen dat het tandwiel van jouw keuze compatibel is met jouw crankstel. De kettingbladen van AbsoluteBlack bijvoorbeeld kan je zowel voor Shimano als voor SRAM compatibele cranks verkrijgen.
Net zoals bij de Shimano en SRAM direct mount tandwielen zal je net dezelfde tools nodig hebben om het ovale(AbsoluteBlack) tandwiel te kunnen installeren. Heb je een SRAM crank dan heb je enkel een 8mm inbus en T25 torx sleutel nodig. Heb je een Shimano crank dan haal je best de direct mount tool in huis of je zal het kettingblad niet kunnen monteren.
Dubbele en triple tandwielen vervangen
Heeft jouw mtb nog een dubbel of zelfs triple tandwiel / ouder crankstel dan moet je uiteraard ook de juiste tandwielen in huis halen. Om de tandwielen te vervangen moet je ook weer de cranks demonteren en even goed bekijken op welke manier de tandwielen bevestigd zijn.
Om de tandwielen van de onderstaande 2x aandrijving te verwijderen heb je een bladboutsleutel. Met de bladbout tool kan je de achterkant van de bout tegenhouden terwijl je deze langs de voorkant losdraait. Op die manier kan je het grote blad losmaken van de spider nadat je eerst het kleine blad gedemonteerd hebt.
Conclusie: tandwiel mtb vervangen
Het tandwiel van je mtb vervangen is helemaal niet moeilijk mits je een beetje weet waarmee je bezig bent. Het moeilijkste is misschien wel het juiste tandwiel in huis halen. Door enkele belangrijke termen zoals steek, BDC, boost en offset te kennen kan er uiteindelijk maar weinig mis gaan.
Heeft jouw mountainbike een ouder crankstel of fiets je nog rond met een dubbel of triple dan heb je waarschijnlijk nog een spider waarop de tandwielen gemonteerd zitten. Voor je een tandwiel of tandwielen gaat kopen is het belangrijk om te checken of het om een 4- of 5-gaats bevestiging gaat, hoe je deze kan (de-)monteren en wat je daarvoor nodig hebt.
Op nieuwere mountainbikes, met 1x 12-speed aandrijvingen, vind je voornamelijk de zogenaamde direct mount kettingbladen die rechtstreeks op de crank bevestigd zitten. Het gewicht van de spider valt bij dit type cranks dus weg. Let er wel op dat je voor het vervangen van een direct mount kettingblad van Shimano (of bijvoorbeeld een ovaal tandwiel dat compatibel is met Shimano cranks) een speciale tool nodig hebt.
Als laatste is het slim om niet enkel het tandwiel te vervangen (wanneer dit nodig is) maar meteen ook de andere onderdelen van je aandrijving. Op die manier voorkom je dat de oude ketting gaat doorslaan op het nieuwe tandwiel. Alles netjes op elkaar laten inslijten is niet alleen verstandig maar ook het veiligst.
Vervang jij het tandwiel van jouw mountainbike al zelf, ben je dankzij dit artikel wat wijzer geworden of heb je nog wat aanvullende info? Laat het dan zeker weten in een reactie onderaan dit artikel.
