Het zadel van je mountainbike is feitelijk de troon waar jij als ‘King of the Hills’ (en Woods) op zit. Geen enkel onderdeel van je mountainbike maakt vrijwel permanent zo’n sterk contact met je lichaam. Natuurlijk zul je zo nu en dan op de trappers gaan staan, maar een fijn zadel nodigt uit om af en toe ook weer ontspannen te gaan zitten en ontlast je tijdens de rit.
Een verkeerd gekozen MTB zadel is dan ook erg vervelend en leidt tot zadelpijn en beurse plekken in de lies- en bilzone. Dergelijke pijn wordt veroorzaakt door onder andere een te smal, te breed, te zacht of te hard zadel. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat zenuwen en pezen rondom je zitbotten afgekneld raken en dat doet pijn.
Wat is zadelpijn?
Zadelpijn is een generieke term. Het betreft diverse vormen van pijn aan de billen, de heupen en/of het perineum (bilnaad) die men tijdens het fietsen kan ervaren.
De meest conventionele vorm van zadelpijn ervaart men rondom de 2 zitbotjes. Die vormen feitelijk het onderste punt van het menselijk bekken. Zeker wanneer men na lange tijd weer eens een flinke fietstocht maakt, kunnen deze delen pijnlijk aanvoelen. Direct na de winter, een periode waarin je wellicht minder hebt gefietst, kun je hier bijvoorbeeld nogal eens last ervaren.
Als je regelmatig fietst wordt het huidgedeelte waar je op zit vanzelf wat verhard. Vergelijk het met eelt op je handen en voeten. Zitvlees moet je dus kweken en zal de zadelpijn doen afnemen.
Hoe ontstaat zadelpijn?
Diverse vormen van zadelpijn ontstaan door wrijving van je huid op je zadel en ook doordat je de huid, door je gewicht, van bovenaf afknelt. De pijn kan zich op verschillende plekken manifesteren, bijvoorbeeld in de vorm van een pijnlijk stuitje. Wanneer een zadel niet geschikt is voor de anatomie van de gebruiker kan de pijn chronisch worden.
Onderschat zadelpijn niet! Een verkeerd zadel in combinatie met zeer frequent en langdurig fietsen kan voor vrouwen bijvoorbeeld de oorzaak zijn van ‘Bicyclist’s Vulva’ dat ook wel fietsterschaamlip wordt genoemd. Dat is een permanent gezwollen schaamlip. Niet fraai, maar beter nog dan wat een verkeerd zadel bij een man kan veroorzaken: namelijk impotentie.
Kies dus het juiste fietszadel om iedere vorm van zadelpijn en zadelongemak te voorkomen.
Wat is een goed fietszadel voor op de mountainbike?
Veel mountainbikers rijden ook wel eens op de racefiets en er zijn er legio die beide typen fietsen met precies hetzelfde zadel uitrusten. Er zijn echter weldegelijk veel zadels verkrijgbaar die specifiek voor wielrennen of mountainbiken ontwikkeld zijn. Bij een racefiets zit je namelijk veel meer óp je zadel dan bij het mountainbiken. Je beweging is dikwijls veel monotoner en je maakt amper zijwaartse bewegingen.
Op een mountainbikezadel beweeg je veel dynamischer en je zitvlak krijgt zo nu en dan bovendien behoorlijke klappen te verwerken. Meestal zie je dan ook dat MTB zadels wat zachter zijn. Bij het racefietsen wil je dat juist niet omdat je dan gaat doorzakken waardoor er vermogen verloren gaat.
Een ander aspect is dat gewicht in de wielrennerij een nog grotere rol speelt. Alles moet ultralicht zijn. Veel carbon delen die in wielrenzadels worden gebruikt, kunnen echter de specifieke belasting van een ruwe mountainbiketocht niet weerstaan. Mountainbikezadels zijn vaak verstevigd tegen beschadigingen door vallen. Zo’n fietszadel is bovendien meestal geschikter voor zwaardere mensen.
Ook de positie van een mountainbiker is anders. Je zit veel meer rechtop terwijl de zadels van een wielrenfiets geschikt zijn om wat dieper voorovergebogen te zitten wat voor een betere aerodynamica zorgt.
Dit artikel is erop gericht om te helpen het beste MTB zadel voor jou te selecteren.
Zadelselectie: welke factoren spelen een rol?
Ga je op pad om het juiste zadel aan te schaffen voor jouw mountainbike, dan zijn er een aantal factoren waar je rekening mee moet houden. Het testen van een zadel is lastig. Natuurlijk kun je vragen of de verkoper het zadel even wil monteren op een (of speciaal op jouw) fiets, maar uiteindelijk zal pas na een behoorlijk aantal kilometers blijken of je de juiste keuze hebt gemaakt.
Met de juiste kennis vergroot je echter wel de kans dat je de correcte keuze maakt. Hierna noemen we daarom de belangrijkste criteria die hierbij een rol spelen.
Hoe is de anatomie van je zitbeenderen?
Tijdens het fietsen dragen je zitbeenderen vrijwel je gehele gewicht. Dit gewicht rust op een relatief beperkt beenderoppervlak dat dus relatief gezien sterk wordt belast. Afhankelijk van iemands lengte en bouw zal de vormgeving van het zitbeengedeelte verschillen in alle dimensies (afstanden, vormen, rondingen, etc.).
Daarbij komt ook nog eens dat de dikte en de hoeveelheid spieren en pezen per persoon anders kan zijn.
De afstand tussen je beide zitbotten, de uiteinden van je bekken, meet je door een stuk karton op een harde stoel te leggen en daar op gaan te zitten. Druk het karton stevig in met je zitvlak om een goede afdruk te creëren.
Bepaal vervolgens het midden van de afdrukken en meet de afstand die daar tussen ligt. Deze afstand varieert voor volwassenen over het algemeen van smal (100 mm of minder) tot zeer breed (> 160 mm). Bij een smalle zitbotbreedte hoort een smal, ergonomisch fietszadel zoals de Selle Italia SLR Super Flow (Small-variant).
Ben je groot en heb je wijde zitbeenderen, kies dan ook een ergonomisch fietszadel dat daar geschikt voor is. De SQlab 612 Ergowave S-Tube is er bijvoorbeeld in verschillende breedtes tot wel 15 cm. Geschikt voor de grotere zitbeenafstanden.
Ben je een lenige mountainbiker of een stijve hark?
Naast de breedte is ook de vorm van het zadel zeer belangrijk. De juiste vorm wordt met name bepaald door de beenlenigheid van de berijder. Die bepaal je door met gestrekte knieën en de voeten tegen elkaar voorover te buigen. Haal je de grond, je scheenbeen of niet eens je knieën?
In dat laatste geval is jouw lenigheid niet optimaal. Op zich is dat geen probleem voor het fietsen maar hou er rekening mee ten behoeve van je mountainbikezadel.
Het is niet uitzonderlijk dat grotere mensen een beperktere lenigheid kennen dus ook hier vormt de SQlab 612 Ergowave S-Tube een optie. De Pro Falcon Flow vormt daarentegen weer juist een zadel dat geschikt is voor relatief lenige mountainbikers. Het biedt hun veel bewegingsvrijheid door de specifieke vorm.
Stilzitter of juist een wiebelkont?
Wanneer je kijkt naar het wielrennen op TV dan zijn de grote verschillen in fietsstijl je vast wel eens opgevallen. Tom Dumoulin die prachtig stilzit tijdens zijn rit en nauwelijks met zijn zitvlak op het zadel beweegt.
Zet dat maar eens af tegen wielrenners en mountainbikers die voortdurend van links naar rechts bewegen met hun hele bovenlichaam. Denk aan Bauke Mollema bijvoorbeeld. Zij ‘werken’ als het ware met hun hele lijf en schuiven heen en weer op het zadel. Wat is jouw stijl op de mountainbike?
Goed of fout zijn hier overigens niet van toepassing want iedere fietser heeft zijn eigen rijstijl. Weet je van jezelf echter dat je beweeglijk bent en veel’ schommelt’, dan kun je het beste voor een wat ronder zadel kiezen dat je schuivende bewegingen faciliteert.
De SQlab 610 Ergolux Active 2.0 wordt door kenners als een geschikt zadel voor wiebelkonten aangemerkt omdat het zorgt voor extra ondersteuning en zitstabiliteit. De Ergon SM Pro is er juist voor de stilzitters onder de mountainbikers.
Patser of diva (man of vrouw)
Ieder mens kent zijn eigen specifieke anatomische kenmerken. Er is echter een significant verschil qua zitkenmerken tussen mannen en vrouwen in het algemeen. Vrouwen hebben namelijk meestal een relatief breder bekken dan mannen terwijl ze qua lichaamslengte wat korter zijn. Dat heeft te maken met het feit dat vrouwen kinderen kunnen krijgen.
De bredere heupen vragen om een relatief breed maar tevens kort zadel. Veel zadels die je in shops zult vinden hebben geen sekse-aanduiding en zijn dus op te vatten als uniseks. Sommige merken bieden echter een behoorlijk gamma aan speciale MTB zadels voor dames aan, zoals bijvoorbeeld de Selle Italia S5 Lady Superflow.
Het beste MTB zadel: een fietszadel met uitsparing?
De meeste zadels, zowel voor het wielrennen als voor het mountainbiken, zijn voorzien van een uitsparing. Meestal betreft het een gleuf in het zadel of zelfs meerder uitsparingen met een specifieke vorm. Die helpen de druk te verminderen op de erogene zones van zowel mannen als vrouwen.
Dat zijn immers niet de delen waar je op steunt en beweging van die delen over het zadel kan na verloop van tijd vervelend en knellend voelen. Bij mannen wordt met name ook de prostaat ontlast. Het Pro Stealth Sport zadel is een zadel met behoorlijke gaten. Die gaten zorgen ook voor ventilatie.
Het nadeel van een uitsparing in het zadel is dat dit vrijwel nooit geheel op jouw anatomie aansluit en daardoor kan het komen dat je niet volledig ondersteund wordt op plekken waar je wel steun zou kunnen gebruiken.
Een gesloten zadel biedt dat wel. De Fizik Antares R1 is daar een voorbeeld van. Overigens zijn er ook zadels zonder gleuf maar met een halve uitsparing. Dan wordt je zitvlak wel qua druk ontlast maar krijg je nooit een natte kont tijdens het fietsen door via je achterwiel opspattend water.
Verkeerd MTB zadel: niet goed geld terug!
Zoals gezegd is het uitgebreid testen van een MTB zadel lastig. Je zou er eigenlijk eerst langere tijd op moeten rijden. Er zijn echter partijen die bijvoorbeeld een 30-dagen ‘niet goed – geld terug’ garantie hanteren.
Hiermee kun je het product maar liefst een maand testen. Ben je dan niet tevreden dan kun je het zadel gratis retourneren en ontvang je je aankoopbedrag terug. Dat geldt ook als het zadel is gebruikt en getest. Let hierop bij de bepaling van je aankoopplek, maar lees wel even de kleine lettertjes.
Lekker op je fiets zitten vergt meer dan alleen het juiste zadel
Het juiste zadel laat je beter fietsen. Maar daarmee ben je er nog niet. Want hanteer je de verkeerde zadelhoogte en is je zithouding op de mountainbike verkeerd, dan loop je alsnog het risico dat je allerlei vervelende fietspijntjes waaronder zadelpijn ontwikkelt. Geen zadel dat dat gaat verhelpen.
Zorg daarom voor een goede afstelling van zadelhoogte en zithouding. Maak daarbij gebruik van het artikel dat wij daarover op dit platform eerder al schreven.
En dan nog wat. Welk zadel je ook kiest, het dragen van een fietsbroek of fietsonderbroek met zeem is in onze visie altijd noodzakelijk om voldoende comfortabel op je mountainbike te kunnen zitten.
De zeem in je broek zorgt niet alleen voor het absorberen van de vele schokken door ongelijkmatig wegdek. De zeem regelt ook de zweetafvoer waardoor de huid in de zitzone minder snel geïrriteerd raakt. Op die manier voorkom je iedere vorm van zadelpijn tijden het mountainbiken.
Ook op het gebied van fiets(onder)broeken met zeem valt er heel wat te kiezen. Het is verstandig om te kijken naar het ademend vermogen van je zeem. Ook daar maken we je hier graag wegwijs in, namelijk in een artikel dat we speciaal wijdden aan fietsonderbroeken met zeem voor dames en heren. Of ga jij liever voor een complete mountainbikebroek voor een speciale MTB discipline?
En wil jij jezelf wellicht verwennen met de meest ultieme zadeluitrusting die je je als mountainbiker maar kunt wensen? In dat geval zou je echt een ‘dropper seat post’ moeten monteren waarmee je de hoogte van je zadel met 1 druk op de knop tijdens het fietsen kunt verstellen. Zo pas je de zadelhoogte gewoon aan aan de omstandigheden. Zeer handig bij steile klimmen, technische passages en afdalingen!
Conclusie
Een goed zadel op de mountainbike is van groot belang. Het vergroot je fietsplezier en kan vervelende pijntjes waar je langdurig en in het ergste geval zelfs chronisch last van kunt krijgen zelfs voorkomen.
Een aantal aspecten speelt tijdens de selectieprocedure van je mountainbikezadel een essentiële rol. Het maakt absoluut uit of je een mannetje of een vrouwtje bent want onze zitanatomie verschilt significant. Een vrouw kiest dus het best voor een MTB zadel speciaal voor dames.
Begin met het meten van je zitbotstructuur en bepaal op basis daarvan onder andere hoe breed je zadel moet zijn. Je mate van lenigheid bepaalt de specifieke vorm. Ben je iemand die veel op en neer schuift over zijn / haar zadel, kies dan voor een ronder exemplaar en een vorm die extra zitstabiliteit biedt. Een gat of uitsparing in het zadel is vrij conventioneel. Wil je problemen met je erogene delen koste wat kost voorkomen dan ontkom je daar niet aan.
Maar hoe heerlijk zacht en perfect passend je zadel ook is, zonder de juiste fietsinstellingen qua zadelhoogte en positie zit je voor geen meter. Ook ontkom je niet aan het aanschaffen van een fietsbroek met zeem. Gun je je zelf luxe, monteer dan een dropper seat post.
Maar heb je dat dan allemaal voor elkaar, dan weet je een ding zeker: dan zul jij steeds weer prinsheerlijk zitten op je mountainbike.
