Zeg eens eerlijk, jij hebt je mountainbike nu vast al een poosje hè? Je hebt bij de aankoop de geveerde voorvork zeker op maat ingesteld? Maar heb je er sindsdien ooit nog eens naar omgekeken? Nou als dat niet zo is dan ben je de enige niet hoor. Veel bikers beschouwen de voorvork van hun mountainbike als een tamelijk onaantastbaar object. Maar onderhoud van de MTB voorvork is weldegelijk écht belangrijk i.v.m. de werking en de levensduur ervan.
In dit artikel vertel ik je er graag meer over zodat jouw voorvork nog voor lange tijd optimaal kan functioneren.
Inhoud
Functie van de geveerde voorvork
Een geveerde voorvork op je MTB geeft je rijplezier en comfort. Ondanks hobbels zorgt die ervoor dat je je rijweg namelijk steeds redelijk soepel kunt vervolgen. Dat scheelt je energie en zorgt ervoor dat je je snelheid hoger kunt houden. Je ervaart immers minder weerstand van de ongelijkmatige ondergrond.
Bovendien wordt de belasting van schokken, als gevolg van de ongelijke ondergrond, op andere onderdelen van je fiets zoals het frame erdoor beperkt. Die onderdelen worden door de demping van je vork dus ontzien.
Hoewel achtervering nog niet altijd conventioneel is, zijn er eigenlijk geen serieuze mountainbikes meer in de handel te verkrijgbaar die niet over een verende voorvork beschikken.
Goedkope mountainbikes maken gebruik van een fysiek, metalen veersysteem op basis van zogenaamde coilvering. Dit systeem is echter bij veel modellen inmiddels vervangen door een voorvork die werkt op luchtvering. Dat is lichter, duurzamer en werkt functioneel gezien stukken beter.
Bovendien is een dergelijk luchtveersysteem gemakkelijker af te stellen op maat. Mountainbikes in de duurdere segmenten zijn meestal uitgerust met een verende voorvork van de welbekende merken Rockshox of Fox.
Specifieke veerweg van de voorvork per discipline
De meeste verende voorvorken voor MTB’s hebben het vermogen om maximaal tussen de 80 en 120 mm in te veren. Een dergelijke veerweg is in de meeste gebieden van Nederland en België ook toereikend en zelfs ideaal. Wie echter veelvuldig de zwaartekracht gaat trotseren in bergachtig gebied, kiest het beste voor een veerweg tussen de 120 en 150 mm.
Ben je een échte downhiller die het uiterste van zijn / haar fiets vergt in een hobbelige afdaling? Dan is een nog aanzienlijk grotere veerweg tot wel 200 mm geen overbodige luxe om alle klappen op te kunnen vangen.
Realiseer je echter dat op een gelijkmatige ondergrond en bergop de verende werking van de voorvork juist een nadeel kan opleveren. De demping werkt dan vaak energieverspillend. Zeker voor fietsers die op alle soorten terreinen rijden, is het daarom handig om de voorvork zelfs gedurende de rit zelf direct te kunnen bedienen.
Bij de meeste luchtgeveerde voorvorken is dat mogelijk door middel van een draaiknop aan de rechterzijde. Een zogenaamd “lock-out” mechanisme op het stuur maakt de bediening eventueel zelfs nog gemakkelijker. Je kunt dan beide handen aan het stuur houden waardoor je meteen ook beter in balans blijft.
Onderhoud van de voorvork; waarom dit écht belangrijk is!
De afstelling en het onderhoud van de voorvork zijn zeer belangrijk voor de effectieve werking en voor de levensduur van de vork. Veel bikers durven zich echter niet aan het groot onderhoud ervan te wagen. Zo lang als men niet bewust problemen ervaart met de verende voorvork, ziet men daarom maar van onderhoud af.
Wie echter veel fietst en de vork niet zo nu en dan aan een voorvork servicebeurt onderwerpt, krijgt vroeg of laat te kampen met mechanische problemen. De vork zal namelijk van binnen steeds sterker vervuild raken door zand en modder. Dit zorgt op den duur voor blokkades in de afdichtingen waardoor de veerweg minder soepel zal worden.
Bovendien zorgt het zand voor slijtage aan de binnenzijde van de verende voorvork cilinders. Hierdoor zal na verloop van tijd het gevoel van speling ontstaan en dat geeft een onprettig, instabiel gevoel tijdens het sturen. Ook kan er daardoor olie gaan lekken uit de voorvork.
De voorvork is vaak een van de kostbaardere onderdelen van de mountainbike. Het zou zonde zijn wanneer je die al na korte tijd zou moeten vervangen als gevolg van ‘verwaarlozing’. Je fietshobby kan dan aardig in de papieren lopen. Zorg dus voor goed onderhoud van de MTB voorvork. Dan heb je er langer plezier van en kost hij je minder geld.
Voorvork service: professioneel onderhoud
Bied je je voorvork ter onderhoud bij de professional aan, bijvoorbeeld een fietsspecialist in het wielersportsegment, dan weet je zeker dat de vork optimaal wordt onderhouden. Daarbij wordt de voorvork door de specialist meestal helemaal uit de fiets gedemonteerd. Vervolgens worden de afzonderlijke onderdelen van de vork uit elkaar gehaald.
De onderdelen worden dan van binnen en van buiten gereinigd en de afdichtingen en o-ringen worden preventief vervangen. De vervuilde smeerolie in de luchtkamer wordt verwijderd en er wordt verse olie in het systeem gebracht.
De professionele fietsmonteur zal ervoor zorgen dat alle onderdelen die voor rebound en compressie zorgen weer in optimale conditie zijn en hij zal de voorvork ook testen alvorens hij deze weer monteert.
Vanzelfsprekend wordt ook de werking van de lockout-functionaliteit gecheckt zodat de vering van de voorvork naar wens tijdens de rit eenvoudig kan worden in- en uitgeschakeld. Omdat lockout-bediening vaak nog werkt d.m.v. een bewegende kabel, is de juiste afstelling ervan een accuraat klusje.
Wanneer & hoe vaak is onderhoud nodig?
Het is sterk aan te raden om bij regelmatig gebruik van je mountainbike, de verende voorvork jaarlijks* aan een groot onderhoud te laten onderwerpen. Je kunt dit dus eventueel laten samenvallen met de reguliere, algehele beurt die je je MTB periodiek gunt. Zo zit je maar één keer een dagje (of langer) zonder mtb. Indien je echt absurd veel kilometers en uren op de mtb spendeert is het zelfs aan te raden dit nog frequenter te (laten) doen.
Tussendoor kun je in elk geval de vork zelf van de buitenzijde steeds grondig reinigen, afstellen en instellen al naar gelang de te rijden rit. Daarover straks meer.
*Zowel bij Fox als Rockshox zijn de aanbevolen tijdstippen voor een servicebeurt wel wat korter dan één maal per jaar. Een onderhoud van de onderste poten wordt al na 50 fietsuren (Rockshox) aanbevolen en een volledige service zelfs na 125 fietsuren of één jaar (Fox). Dit kan wel lichtjes afwijken afhankelijk van het type vork dat je op je mtb hebt zitten.
Vraag dus zeker raad aan je fietsenmaker of de persoon die het onderhoud van jouw voorvork op zich gaat nemen… Doe je het onderhoud zelf dan kan een keertje extra onderhoud zeker geen kwaad en word je er elke keer weer wat handiger mee.
Wat kost het?
De voorvork is een onderdeel dat je als MTB-gebruiker zelf nauwelijks inwendig kunt reinigen en onderhouden. Voorvorkonderhoud vergt specialistische kennis en bovendien specifiek gereedschap en dat heeft natuurlijk niet iedereen in huis. Die kennis kan je natuurlijk wel aanleren door een fietsenmaker opleiding te volgen. Of je kan een beetje bijleren via YouTube weliswaar op eigen risico natuurlijk…
Voor wat betreft de kosten voor het laten uitvoeren van professionele voorvork service, mag je rekenen op zo’n € 90 tot € 200. Het te betalen bedrag is ook afhankelijk van het type vork. De helft van dat bedrag bestaat in de regel uit manuren. Handmatige (de)montage en revisie nemen ongeveer een uur in beslag. De andere helft ben je kwijt aan het verbruik van nieuwe onderdelen, olie en dergelijke.
Onze laatste kleine MTB voorvork service beurt koste net geen €100 waarvan €46 werkuren.
Vanzelfsprekend kun je je de arbeidskosten besparen door je dit intensieve, specialistische klusje zelf aan te leren en de vork zelf geheel te (de)monteren. Begrijpelijkerwijs durft echter niet iedereen hieraan te beginnen. Het vergt bovendien een (financiële) investering in kennis en gereedschap. Mogelijk heb je daar ook helemaal geen zin in. Een periodieke servicebeurt van de voorvork van je MTB door een professional brengt dan uitkomst en waarborgt voortdurend het functioneren.
Voorvork wel zelf leren instellen
Om toch voortdurend en optimaal van je voorvork te kunnen profiteren, is het wel handig wanneer je in staat bent om je MTB voorvork qua vering zelf op maat in te leren stellen. Dit omvat 2 aspecten namelijk:
- Het instellen van de rebound.
- Het instellen van de mate van inzakking (SAG).
Deze handelingen zijn weldegelijk vrij eenvoudig zelf te leren.
Hoe zelf de rebound instellen?
De rebound is de snelheid waarmee je vork terugveert nadat deze ingezakt geweest is doordat je over een obstakel zoals een steen of een tak of door een kuil reed. De meest ideale afstelling is afhankelijk van diverse factoren waaronder jouw lichaamsgewicht en het karakter van het terrein waarop je rijdt. Persoonlijke gevoelsvoorkeur speelt ook een rol.
Is de rebound enerzijds niet goed maar te sterk ingesteld, dan veert de vork te krachtig terug en voel je jezelf net een fietsende stuiterbal. Veert de vork echter anderzijds niet snel genoeg terug, dan verlies je de benodigde intensief dempende werking op bijvoorbeeld wortelpaden.
De rebound is bij de meeste type geveerde voorvorken heel eenvoudig zonder gereedschap af te stellen door middel van een draaiknop die zich aan de onderzijde van een van beide vorkpoten bevindt. Draai deze naar links voor een snellere rebound of naar rechts om de rebound te vertragen.
Hoe zelf de mate van vering of SAG instellen?
Afgezien van de snelheid van de vering kun je bij je MTB voorvork ook de veerweg instellen. Dit noem men ook wel de SAG. Hiermee bedoelt men de afstand van de veerweg wanneer je volledig uitgerust op de mountainbike zit, zonder over obstakels te rijden.
Rijd je op een hardtail mountainbike en op normaal terrein, dan zou de SAG (standaard veerweg) tussen de 15% tot 20% van de totale maximale veerweg moeten bedragen. 1,5 tot 2 cm inzakking op een maximale veerweg van 10 cm dus. Ook deze SAG is dus afhankelijk van je lichaamsgewicht.
Het instellen van de SAG gebeurt door de luchtdruk in je verende voorvork aan te passen. Dat doe je zo.
Anders dan bij het instellen van de rebound, heb je er wel speciaal gereedschap voor nodig, namelijk een voorvorkpomp. Heb je zo’n pompje nog niet in huis, dan is het slim om er eentje aan te schaffen. Op die manier kan jij de vering van jouw mountainbike perfect afstellen en finetunen.
Tot slot
Een goed functionerende luchtgeveerde voorvork biedt je veel fietsplezier tijdens het mountainbiken. De hobbels op je pad worden ‘glad gestreken’ en je verspilt minder energie. Op de momenten dat geen demping nodig is, neemt je goed onderhouden voorvork een neutrale houding in en belemmert die je niet onnodig bij het fietsen.
Het is voor een regelmatige biker aan te raden om minimaal 1 x per jaar een groot onderhoud aan de voorvork van de mtb te laten verrichten. Een dergelijke servicebeurt uitbesteden aan een professionele fietsenmaker kost je weliswaar wel wat geld, maar dan functioneert je vork vervolgens weer als nieuw. De totale levensduur van je voordemping wordt er bovendien aanzienlijk door verlengd.
Om te waarborgen dat je optimaal van je voorvork kunt profiteren, is het wel handig om jezelf bepaalde kleine onderhoudsactiviteiten zelf aan te leren. De rebound stel je in zonder dat daarbij gereedschap aan te pas komt. De SAG kan d.m.v. een voorvorkpomp worden aangepast.
Ontwikkel hier vaardigheid in en pas de karakteristieken van je voorvork aan al naar gelang je specifieke parcours. Zo neem jij zonder moeite ieder obstakel dat je op je weg tegenkomt.
Laat jij jouw voorvork (en demper) regelmatig servicen of doe je dat helemaal zelf? Laat het me zeker weten in een reactie onderaan deze pagina.
