Wanneer gebruik je de lockout van de voorvork? En is het echt nuttig?

Zowel bij hardtail mountainbikes als full suspension mountainbikes kan je de voorvork en vaak ook de demper/achtervering locken. Afhankelijk van de mountainbike die je hebt kan je de voorvork en/of demper locken op de vorkpoot of demper. Een andere mogelijkheid is een remote lockout hendel op het stuur. Met deze laatste kan je de lockout van de voorvork en demper bedienen vanaf het stuur. Bij de profs zie je ook vaak het twistloc systeem van RockShox.

Maar wanneer gebruik je de lockout van de voorvork nu precies? En is het ook echt nuttig? Wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen van zo’n voorvork lockout? In dit artikel vind je een antwoord op al die vragen. Daarnaast vertel ik je ook mijn ervaringen, als recreatief mountainbiker, met de lockout systemen zowel op een hardtail als full suspension.

Lockout van de voorvork

Ongeacht welke mountainbike je koopt, en in welke prijsklasse dan ook, meestal is deze wel voorzien van een lockout. Bij instapmodellen vind je de lockout in de meeste gevallen terug op de (rechtse) vorkpoot van de voorvork. Maar ook bij trail en enduro mountainbikes zit de lockout vaak op de vork/demper zelf. Deze switch kan je in 2 of mogelijk zelfs in 3 posities plaatsen.

Race- en XC-gerichte mountainbikes zijn vaak voorzien van een remote lockout hendel op het stuur. Op deze manier kan je met een simpele klik, net zoals wanner je schakelt, de lockout van de voorvork bedienen. Dit werkt praktischer aangezien je in het andere geval steeds je hand van het stuur zal moeten halen om de switch op de vorkpoot te kunnen bedienen.

Via en remote hendel gaat het veel sneller en zal je in de praktijk de lockout van de voorvork ook gewoon vaker en sneller gaan gebruiken.

Een laatste manier die je voornamelijk bij de profs ziet is het Twistloc systeem van RockShox. Dit systeem heeft 2 posities (lock en unlock) waarbij het locken gebeurt met de speciale grip waaraan je kan draaien. Dit kan je vergelijken met de bediening van gripshifters. De voorvork unlocken doe je daarna met een druk op de knop die aan het handvat bevestigd zit.

Lockout van de voorvork; welke posities zijn er?

Ook in het geval van een remote lockout hendel kan je de voorvork in 2 of zelfs 3 posities positioneren. Of je 2 of 3 standen hebt is vaak afhankelijk van het merk en type voorvork waarmee je mountainbike uitgerust is.

Daarnaast hebben bekende merken zoals bijvoorbeeld Scott en Orbea hun eigen specifieke systemen ontwikkeld. Het Twinloc systeem van Scott kan je ook op mtb’s van andere merken gebruiken maar om er uiteindelijk alle voordelen uit te halen is een Scott mtb met specifieke voorvork en/of demper wel een must.

Wanneer je een voorvork lockout hebt met twee standen is het helemaal niet zo ingewikkeld. Enerzijds heb je de “open” stand en anderzijds de volledige gelockte stand. In die laatste stand zal de voorvork niet of slechts minimaal inveren wanneer je over hobbels en bobbels fietst.

Heb je een switch of remote hendel met 3 standen dan zit er tussen beide uiterste standen nog een 3e stand. In die stand zal je een gemiddelde veerweg hebben waarbij de voorvork plusminus de helft van de veerweg zal gebruiken.

Lockout van de demper/achtervering

Heb je een full suspension mountainbike dan heb je vast en zeker ook de mogelijkheid om de demper te locken of zelfs in een “tussenin stand” te zetten. Net zoals bij de lockout op de voorvork zijn er twee verschillende manieren om deze lockout te bedienen.

De minst praktische manier is ook hier weer een switch op de demper zelf. Dergelijk systeem maakt het wat moeilijker om tijdens het fietsen de nodige aanpassingen te doen. Je moet er immers ook weer je stuur eventjes voor loslaten. Op vlak en glad terrein niet zo erg, maar op technischer terrein niet echt een aanrader.

De andere manier is, net zoals bij de lockout van de voorvork, de remote hendel op het stuur. Dit is uiteraard geen extra hendel maar gewoon dezelfde hendel als die van de lockout van de voorvork. Wanneer jouw full suspension mountainbike zowel de voorvork als demper kan locken gebeurt dit simultaan met één klik op één en dezelfde hendel.

Het is ook mogelijk dat je enkel de voorvork kan locken met de remote hendel en dat de demper niet of enkel handmatig te locken is. Dit is kan per merk en per model erg verschillen.

Net zoals bij de voorvork heb je bij de achtervering 2 of zelfs 3 standen waarin je de vering kan positioneren.

Wanneer gebruik je de lockout van de voorvork/demper en wat is het nut?

Nu je de grote lijnen van de lockout van de voorvork en demper kent vraag je je waarschijnlijk af wat precies het nut is van de lockout van de voorvork en wanneer je deze het beste kan gebruiken… Afhankelijk van de lockout stand zijn er wel wat praktische voordelen aan het gebruik van de lockout van de voorvork en demper.

Volledig gelockte positie

Met een volledig gelockte voorvork wordt de mountainbike bijvoorbeeld veel stijver en gaat er geen of slechts minimaal kracht verloren. Het rechtstreekse gevolg hiervan is dat de kracht die je op de pedalen zet bijna volledig omgezet wordt in voorwaartste kracht. Ook tijdens een sprintje of wanneer je uit het zadel aan het klimmen gaat (op asfalt) zal je merken dat dit veel efficiënter zal verlopen met een gelockte voorvork en/of demper.

De vering van de mountainbike locken kan nuttig zijn in onderstaande omstandigheden:

Open positie

De open positie van de lockout van de voorvork en demper zorgt ervoor dat je de volledige veerweg van de vering van de mountainbike kan benutten. Een goede afstelling van de sag en rebound is natuurlijk wel een must. Uiteraard geldt dit ook algemeen en in de andere standen.

Als je de lockout van de voorvork nooit gebruikt dan kan je altijd de volledige veerweg benutten. Ga je echter een sprintje trekken of uit het zadel klimmen dan zal je merken dat er ook energie naar de vering zal verplaatst worden aangezien deze nog steeds kan inzakken. Dit is in principe verloren energie, wat dus minder efficiënt is. Of dat echt een issue is voor een recreatieve mountainbiker mag je natuurlijk helemaal voor jezelf beslissen.

Gebruik je de lockout van de voorvork en demper wel dan is de open positie uiteraard de positie waarmee je in de meeste gevallen zal fietsen en wel in de volgende omstandigheden:

Heb je echter nog een derde stand dan, vaak ook de tractie controle stand genoemd, dan heb je nog meer mogelijkheden…

Lockout van de voorvork in de traction control stand

In het geval je een lockout hebt met drie standen dan is de middelste stand misschien wel de belangrijkste stand. Deze positie wordt vaak ook de traction control positie genoemd. In deze stand gebruik je om en bij de helft van de maximale veerweg van de voorvork en/of de demper.

Ook deze positie heeft uiteraard zijn specifieke nut. Zo is de tractie controle stand voornamelijk handig op offroad klimpartijen. Oneffenheden worden in deze stand nog steeds geabsorbeerd, maar daarnaast gaat de krachtoverbrenging efficiënter zijn, mede omdat de vering minder diep inzakt.

Omdat de vering minder diep inzakt ga je ook in een betere en iets hogere positie zitten op de fiets. Hierdoor komen ook de pedalen verder van de grond waardoor je pedalen niet snel tegen een wortel zullen stoten of achter een wortel of ander obstakel zullen blijven hangen.

Ook in afdalingen met weinig oneffenheden en bochtige, flowy singletracks kan deze modus efficiënter zijn. De traction control positie kan zeker en vast een meerwaarde zijn om zo efficiënt mogelijk over de trails te scheuren. Deze stand gebruik je bij voorkeur in de volgende omstandigheden:

Lockout van de voorvork en demper; voor wie is het nuttig?

Het locken van de vering heeft zeker en vast zijn voordelen maar of het voor elke recreatieve mountainbiker een meerwaarde is valt wel te betwijfelen. Rijd je graag recreatief een rondje op de mountainbike dan is de winst, die je door het gebruiken van de lockout maakt, waarschijnlijk van geen enkel belang.

Crosscountry en marathon

Echter kan het voor een race-gerichte mountainbiker, waar het vaak wel om seconden en efficiëntie draait, wel een meerwaarde betekenen. Zowel in de XCC (crosscountry short track), XCO (cross country olympic) en XCM (crosscountry marathon) disciplines zal je zien dat de meeste profs de lockout erg vaak gebruiken.

Onlangs sprak ik met een wedstrijd mountainbiker en die wist me te vertellen dat hij zijn lockout eigenlijk constant gebruikte. En ook 10-voudig wereldkampioen Nino Schurter maakt gretig gebruik van het door Scott gepatendeerde Twinloc systeem.

Tijdens een World Cup wedstrijd in Lenzerheide werd er gemeten hoe vaak en in welke situaties hij de Twinloc op zijn mountainbike gebruikte…

Op een rondje van een kleine 4,5 km gebruikte hij de lockout hendel maar liefst 160 keer. Daarbij reed hij 54% van het rondje in de tractie controle stand (voornamelijk tijdens het klimmen en in flowy afdalingen) , 28% in de open stand (afdalen) en 18% in de volledig gelockte stand (vlakke klimmen).

(bron)

Zoals je kan zien is de tractie controle stand, in het geval van Nino Schurter, de geprefereerde stand. Deze stand heb je dus enkel wanneer je een lockout hebt met 3 posities wat bij de Twinloc van Scott dus het geval is.

Uiteraard is Scott niet het enige merk met lockout systemen met 3 standen. Ook het Squidlock systeem van Orbea bijvoorbeeld heeft 3 posities waaronder dus ook een traction control stand.

Trail en Enduro

Ook in de andere takken binnen het mountainbiken kan een lockout van de voorvork en demper nuttig zijn. Trail en enduro mtb’s hebben een nog grotere veerweg dan crosscountry hardtails en fully’s. Die veerweg heb je mogelijk ook niet altijd nodig.

Wanneer je als enduro mountainbiker weer naar boven gaat fietsen kan het locken van de vering ervoor zorgen dat het allemaal wat lekkerder omhoog trapt. Rijd je vooral trails ook dan kan een tractie controle standje je extra helpen bij het klimmen of kan een volledige lockout je sneller, via een asfaltweg, van het ene bos naar het andere brengen…

Een must is het dus zeker niet. Maar, afhankelijk van jouw geprefereerde rijstijl en het terrein waarop je het vaakst fietst, kan het wel iets zijn om rekening mee te houden.

Het spreekt voor zich dat downhillers geen baat hebben bij een lockout van de voorvork en demper gezien ze meestal met de lift weer de berg op zullen gaan…

Hoe bedien je de lockout van de voorvork en demper?

Hoe de voorvork en/of demper van jouw mountainbike kan locken, eventueel in een tractie modus zetten en weer kan unlocken is afhankelijk van het systeem dat op jouw mtb gemonteerd is.

Lockout op de vorkpoot

Bij crosscountry mountainbikes in de lagere prijsklasse zal je hoogstwaarschijnlijk een switch op de rechtse voorvorkpoot hebben staan waarmee je de vork kan locken. Op onderstaande foto zie je zo’n switch waarmee je de vork, in dit geval, kan locken en unlocken (2 posities).

Remote lockout lever/hendel

Evenwel kan er ook een “remote lockout lever” of hendel op je stuur staan waarmee je de lockout van de voorvork en/of demper kan bedienen. De werking van deze remote lockout kan verschillen en is afhankelijk van de vering (en de daarin gebruikte cartridges) die op de mountainbike geïnstalleerd is. Zo kan de remote lockout een push-to-lock of push-to-unlock bediening hebben en 2 of 3 posities hebben.

Twistlock van Rockshox

De Twistlock remote lockout zit verwerkt in een stukje handvat. Om de vering te locken dien je het handvat te draaien (vandaar de naam twistlock). Wil je de vering weer unlocken dan dien je het hendeltje/knopje naast de grip/handvat te bedienen.

Het voordeel van dit systeem is dat je cockpit er iets strakker uitziet en je nog ruimte hebt voor de knop of bediening van een dropper seat post.

Voor- en nadelen van de lockout op de mtb

Efficiëntie en tijdswinst

De voordelen van de lockout op de mtb hebben we in principe al benoemd. Zo kan je efficiënter trappen (op verharde paden) en gaat er meer kracht naar de pedalen waardoor je in theorie sneller vooruit zal gaan. Heb je een middelste standje dan kan je ook vlotter klimmen en zelfs sneller over flowy singletracks scheuren.

Hoe belangrijk die enkele seconden tijdswinst of verbeterde efficiëntie voor jou is dat bepaal je natuurlijk helemaal zelf.

Extra mechanische onderdelen & looks

Natuurlijk zijn er ook wat nadelen aan zo’n lockout. In de eerste plaats is het weer een (mechanisch) onderdeel dat stuk kan gaan. Heb je een fully waarvan de demper ook te locken is, via de remote lockout lever, dan zit je meteen met twee extra kabels.

Voeg daar nog een mechanische dropper seat post aan toe en dan kom je uit op 6 kabels (2x remmen, 2x lockout, 1x dropper, 1x shifter) of 5 kabels in het geval van elektronisch schakelen. Bij een hardtail blijft het aantal kabels nog iets beperkter.

Hou je van een strakke cockpit dan kunnen 5 of 6 kabels aan je stuur mogelijk wat veel zijn. Gelukkig gaan bij de meeste mountainbikes de kabels wel het kader in, wat het natuurlijk toch weer iets netter maakt.

Lockout gebruik in de praktijk

Gebruik je de lockout van de voorvork maar sporadisch dan ben je deze vast en zeker wel eens een keertje vergeten te unlocken… Net in die ene ruige afdaling stuiter je dan zonder of met beperkte veerweg naar beneden… Vaak is dat dan een reden om de lockout de volgende keren gewoon niet meer te gebruiken.

Eénmaal je er een gewoonte van maakt om de lockout te gebruiken ga je bovenstaande situaties steeds minder vaak tegenkomen. In het begin vergt het dus zeker wel wat denkwerk.

Positie van de lockout bediening

Ook de positie van de lockout kan ervoor zorgen dat je deze al dan niet vaker gaat gebruiken. Staat de bediening van de lockout op de vorkpoot zelf dan zal je deze in de praktijk minder vaak gaan gebruiken.

De positie van de remote lockout op je stuur kan je vaak niet veranderen omdat er ofwel een shifter of mogelijk een dropper seat post bediening in de weg zit. De remote lockout kan zowel onder als bovenop het stuur gepositioneerd zijn. De lockout lever bedien je met je duim dus moet deze wel in de buurt van je handvatten staan, anders kan je er niet makkelijk bij.

Mijn ervaring met de lockout van de voorvork en demper

Hardtail met 2-position lockout

Geheel toevallig had zelfs mijn allereerste hardtail mountainbike al een remote lockout op het stuur zitten. Ik kan me eigenlijk al niet meer herinneren of ik de hendel ooit gebruikt heb… Vast wel eens een keertje om te zien wat dat ding precies deed, maar ik had toen niet echt een idee van het nut. Deze lockout had 2 posities: open en dicht.

Ook de volgende hardtail had een lockout hendel op het stuur. Het stuur werd toen wel meteen wat minder druk aangezien er links geen shifter meer op het stuur stond. Bij de vorige hardtail zat er dus nog een 2x aandrijving op de mtb en dat was bij mijn huidige hardtail niet meer het geval.

Scott hardtail met 3-position Twinloc

Die hardtail was er eentje van Scott, waardoor er dus meteen het Twinloc systeem op geïnstalleerd was. Bij de keuze van de mountainbike was dat zeker geen doorslaggevende factor, want tot dusver had ik de lockout van de voorvork eigenlijk maar amper gebruikt.

Echter omdat ik deze lockout met 3 posities nu toch had was het maar eens tijd om het ook echt te gaan gebruiken. In de praktijk echter viel het toch wat tegen. Als ik de lockout van de voorvork al eens een keertje gebruikte dan vergat ik de vork weer te unlocken en stuiterde ik als gevolg alle kanten op in de afdaling of wanneer het wat hobbeliger werd. Na wat gevloek viel mijn euro dan wel en kon ik de voorvork alsnog terug unlocken.

Ik probeerde er wel een gewoonte van te maken om de lockout regelmatiger te gebruiken, echter was dat niet altijd een succes. Tijdens de Stoneman Arduenna, die ik in 1 dag reed, had ik me wel voorgenomen om de lockout zoveel mogelijk te gebruiken, zeker op de tussenstukken en asfaltstroken. Op die manier zou ik in theorie dus efficiënter kunnen trappen en ook energie besparen, wat op een rit van 10+ uur natuurlijk geen overbodige luxe is.

Op zich was het best geslaagd en merkte ik op de tussenstukken, waar ik de vork steeds volledig lockte, dat ik wel efficiënter en zelfs sneller vooruit ging. Achteraf verviel ik weer in de oude gewoontes en gebruikte ik de lockout van de voorvork nog maar amper.

3-position Twinloc op de fully

Ondertussen heb ik de bovenstaande hardtail vervangen door een full suspension, eveneens met het Twinloc systeem van Scott. En op deze mountainbike gebruik ik de lockout tot mijn eigen verbazing ontzettend vaak. Waar het verschil op de hardtail in mijn ogen eerder beperkt was, is het bij de fully een wereld van verschil.

Met de Twinloc kan ik zowel de voorvork als de demper simultaan locken. Wanneer ik van thuis uit (over de weg) richting het bos fiets, of vanuit het bos weer op het asfalt beland, gaat de vering meteen in volledige lockout.

Offroad klimmen doe ik in de meeste gevallen in traction control stand, tenzij het een kort en technisch klimmetje is. Voor zover het belangrijk is heb ik in de tractie stand wel al best veel Strava pr’s gereden.

De open stand gebruik ik in alle andere omstandigheden, tijdens het afdalen en op technischer terrein.

Ondertussen is het een gewoonte of zelfs een instinct geworden om de lockout te gebruiken. De vering terug unlocken vergeet ik dankzij deze gewoonte maar zelden in tegenstelling tot vroeger wanneer ik de lockout maar eens sporadisch gebruikte.

Hoewel ik geen races rijd en het me zeker niet om seconden te doen is merk ik wel dat het gebruiken van de lockout me veel meer plezier oplevert tijdens het mountainbiken.

Zeker het klimmen in de traction control stand is voor mij een absolute meerwaarde geworden. Achteraf gezien heb ik spijt dat ik dit bij mijn hardtail maar amper gebruikt heb.

Ik had me ook voorgenomen om tijdens het testrijden (met wat nu mijn huidige mountainbike is) de lockout uitvoerig te gebruiken. Zo kon ik bekijken of ik deze er ook echt wel op wou hebben, aangezien ik deze op de hardtail niet echt vaak gebruikte.

Conclusie; is de lockout van de voorvork nuttig?

De lockout van de voorvork en demper is in mijn ogen zeker en vast een nuttige tool, daar ben ik rotsvast van overtuigd. Ik zou persoonlijk niet meer zonder lockout willen mountainbiken, zeker op de fully.

Noodzakelijk is het dan weer niet want het voordeel dat je er als recreatieve mountainbiker uit kan halen is eerder marginaal. Maakt tijd, in de vorm van enkele seconden, je geen snars uit dan is de lockout van de voorvork vast en zeker geen must om te gebruiken.

Wat ik vooral erg prettig vind is de traction control positie, die ik haast misbruik tijdens het offroad klimmen. In deze stand kan ik in een perfecte zithouding klimmen, worden obstakels alsnog geabsorbeerd en heb ik ongelooflijk veel tractie. Hierdoor gaat het klimmen heel erg vlot en vaak ook supersnel.

Een lockout met slechts 2 posities, zoals op mijn eerste hardtail, zou ik minder vaak gebruiken en zal ik ook niet meer kopen.

Gebruik jij jouw lockout vaak? Vind je het nuttig of eerder overbodig? Laat het me zeker weten in een reactie onderaan de pagina.