Naast het frame, de vering en de wielen is ook de schakelgroep van een mountainbike een belangrijk onderdeel. Het is misschien niet het allereerste waar je naar gaat kijken als je overweegt een mountainbike te kopen, maar na het lezen van dit artikel begrijp je zeker waarom je dat beter wel kan doen.
Ik heb zelf gemerkt wanneer je je tweede, derde,…. mountainbike koopt, de groepset toch een belangrijke rol gaat spelen in de uiteindelijke keuze van je nieuwe mountainbike. Als de groep op je eerste mountainbike wat mankementen begint te vertonen en al eens tegenwerkt, wil je dat bij je nieuwe bike zeker en vast voorkomen, in de mate van het mogelijke.
In tegenstelling tot het wielrennen is er bij het mountainbiken slechts keuze uit twee grote spelers, namelijk Sram en Shimano. Sram is een Amerikaans bedrijf terwijl Shimano Japans is. In het wielrennen zie je vaker Shimano terwijl Sram in de mountainbikewereld de laatste jaren aan een flinke opmars bezig is.
Welke de beste is daar kan je uren over discussiëren en je kan het vergelijken met bijvoorbeeld Mercedes vs BMW. Je hebt zowel voor- als tegenstanders van beide merken.
Zonder teveel in detail te treden bekijk ik in dit artikel welke mogelijkheden en verschillen er zijn waarmee je eventueel rekening kan houden als je een mountainbike gaat kopen. Uiteindelijk komt de keuze meestal neer op persoonlijke voorkeur of ervaringen. Ben je Shimano of Sram gewend en ben je er tevreden van, waarom zou je dan veranderen? De betere, duurdere groepen van beide merken zijn super van kwaliteit en zullen je enorm veel fietsplezier bezorgen.
Mtb groepset, wat houdt dat allemaal in?
De groepset van een mountainbike bestaat uit volgende onderdelen:
- Cassette
- Ketting
- Crankset met kettingblad(-en)
- Shifters
- Derailleur (achter en voor indien meer dan 1 kettingblad)
- Remhendels, remschijven en remklauwen
10-11 of toch 12-speed?
Klinkt dit Chinees voor jou? 12-speed wil zeggen dat je cassette 12 tandwieltjes of kransjes heeft. 11-speed heeft er 11 en 10-speed heeft er 10. Makkelijk en logisch dus. De kransjes verschillen allemaal in grootte.
Heb je een 12-speed “10-51” cassette wil dit simpelweg zeggen dat je kleinste kransje 10 tanden heeft en je grootste krans 51 tanden. De kransjes daartussen maken sprongen qua hoeveelheid tanden.
Verderop in dit artikel vind je een overzicht van de verschillende 12-speed cassettes met hun maximum bereik en de sprongen tussen kransjes.
Ik ben zelf begonnen met een 10-speed mountainbike met dubbel tandwiel vooraan. Daarvoor had je nog 7-8 of 9-speed met twee of zelfs drie tandwielen vooraan. De evolutie staat dus niet stil. Tegenwoordig is het al 11- en steeds vaker 12-speed wat de klok slaat. Dit dan nog in combinatie met slechts 1 tandwiel vooraan. Het is de standaard aan het worden.
Minder versnellingen, maar wel een enorm groot bereik. Een 12-speed cassette in combinatie met één tandwiel vooraan geeft je dus 12 versnellingen. Een dubbel tandwiel vooraan zou je dan 24 versnellingen geven, waardoor de sprongen tussen de verschillende versnellingen ook kleiner zouden zijn.
Sram is qua innovatie vaak de snelste, zo kwamen zij in 2016 al met hun 12-speed groepen, terwijl je het bij Shimano nog met 11-speed moest klaren. Echter staan ze de dag van vandaag weer op gelijke hoogte en heb je bij beide merken de keuze om voor 12-speed te gaan.
Je hebt nog steeds tegenstanders van het enkele kettingblad in combinatie met een cassette met groot bereik. Ik was eerst ook een beetje sceptisch. Ik had een dubbel kettingblad vooraan en zeker op onbekend terrein werd ik zelden verrast en kon ik met 1 klik mijn ketting vooraan op het kleine blad laten vallen.
Plotse steile hellingen waren met 2 tandwielen geen enkel probleem. Dat was dan ook mijn grootste vraagteken om eventueel over te schakelen naar een enkel kettingblad.
Ik kan je alvast vertellen dat je je daar totaal geen zorgen over moet maken, zeker wanneer je kiest voor de iets betere (lees duurdere) afmontage. Met een enkel kettingblad heb je dus ook geen voorderailleur meer nodig, wat resulteert in minder schakelproblemen, minder onderhoud en je fiets wordt er lichter van, hoewel dat laatste voor velen waarschijnlijk een nutteloos argument is.
12-speed met een single kettingblad is zeker in het mountainbiken de standaard aan het worden, en wie weet wat de toekomst nog gaat brengen. Om die reden behandel ik in dit artikel voornamelijk de 12-speed mogelijkheden van zowel Sram als Shimano.
Sram 12-speed vs Shimano 12-speed
Bij Sram kregen de nieuwe 12-speed groepen de extensie “Eagle”. Bij Shimano behielden ze dezelfde naam als hun andere groepen. Je hebt groepsets en onderdelen in verschillende prijscategorieën.
Omdat mountainbiken een slijtageslag is voor de onderdelen laten we de goedkopere sets voor wat ze zijn. Met een goedkope set kan je wel wat boswegen doorkruisen, maar wil je toch wat meer dan kan je maar beter niet te hard besparen op je onderdelen. Ik zet de verschillende opties per merk op een rijtje.
Shimano | Sram |
---|---|
XTR | XX1 |
X01 | |
Deore XT | GX |
SLX | NX |
Deore | SX |
De XTR groep van Shimano komt dus overeen met XX1 en X01 van Sram. Deore XT komt dan weer overeen met de GX groep van Sram enzoverder…
Ook heb je nog de elektronische schakelgroepen van beide merken:
Shimano: XTR en Deore XT Di2 (let op deze is specifiek ontworpen voor 11-speed.)
SRAM: XX1 en X01 Eagle AXS en ondertussen kreeg ook de GX Eagle groep een AXS upgrade. Een vergelijk tussen deze groepen vind je via onderstaande link:
Sram AXS groepset vergelijk >>
SRAM Eagle Transmission (Nieuw 2023)
Wil je het nieuwste van het nieuwste dan kan je sinds maart 2023 ook gaan voor de SRAM Eagle Transmission. Eveneens een AXS groepset die in drie varianten te verkrijgen is. De aandrijving werkt zonder derailleurhanger en limit schroeven en zelfs onder volle kracht schakelt deze groep altijd perfect.
Elektronisch schakelen
De beste manier om te weten te komen of elektronisch schakelen een meerwaarde voor jou is of kan zijn, is door het een keertje te testen indien dat mogelijk is. Aan elektronisch schakelen hangt sowieso een aardig prijskaartje, zeker in vergelijking met een mechanische schakelgroep.
Welke groep?
Welke groep je koopt of op je mountainbike wil dat beslis je zelf. Hoe duurder de mountainbike wordt, hoe beter de groep ook zal zijn. Heb je een goede fietsenmaker dan kan je bij aankoop van een mtb alles naar wens laten aanpassen. Een handelaar die zegt dat je de mtb moet nemen zoals die uit de fabriek daar zou ik even tweemaal over nadenken alvorens daar iets van te kopen.
De Ultieme mountainbike gids
Met een goede basis wordt mountainbiken alleen maar leuker. Geef je kennis, skills en beleving meteen een boost, schakel een versnelling hoger en neem een voorsprong op jezelf!
De Shimano Deore en de Sram SX Eagle zijn vooral voor de beginner die een goede maar betaalbare groep wil of niet te diep in de buidel wil tasten voor zijn of haar eerste mountainbike.
SLX en NX zijn iets duurder maar nog steeds zeer betaalbaar en zeker geschikt voor de gevorderde mountainbiker. Wil je toch nog wat meer en dichter in de buurt komen van de profs dan kies je voor XT en GX. Deze onderdelen zijn weer wat duurder en te vergelijken met de toponderdelen van de XTR en XX1 groepen. Het grote verschil zit in het gewicht en de prijs.
De recreatieve mountainbiker met enige ervaring zal dus voornamelijk rijden met SLX/NX of XT/GX of een combinatie van beide.
Het komt ook voor dat een mountainbike uitgerust is met onderdelen van beide merken Zo kan het voorkomen dat je bijvoorbeeld een Sram aandrijving (cassette, tandwiel en ketting) in combinatie met Shimano remmen hebt.
Om de totaalprijs van een mountainbike te drukken worden er soms ook binnen één merk verschillende combinaties gemaakt, bijvoorbeeld een XT/X01 derailleur met een SLX/GX cassette.
Sram vs Shimano, functies vergeleken
Met beide merken heb je kwaliteit op je mountainbike waar je volledig op kan vertrouwen. Toch zijn er enkele verschillen tussen beide die je keuze misschien kunnen beïnvloeden:
2-way release
Dit betekend simpelweg dat je 2 versnellingen in 1 klik kan schakelen (naar een zwaardere versnelling, dus naar een kleinere tand schakelen). Dit systeem heb je enkel bij Shimano SLX, Deore XT en XTR. Bij Shimano Deore en het volledige Sram assortiment moet je tand per tand zwaarder schakelen. (Bij de elektronische schakelgroepen van SRAM kan je zelfs doorheen de volledige cassette schakelen.)
Multidirectional release
Zwaarder schakelen kan je met een shimano XT en XTR shifter zowel met je duim als wijsvinger. De shifter werkt dus in twee richtingen. Bij Sram schakel je zowel groter als kleiner met je duim.
Is dit een deal-breaker?
Zeker en vast niet! Door de positie van mijn Deore XT-shifter kan ik met mijn wijsvinger niet goed aan mijn shifter. Ik schakel dus enkel met mijn duim. Dit ben je letterlijk na 1 rit al gewoon. Maak je dus zeker geen zorgen over dit verschil bij de keuze van je groep.
Kleiner schakelen
Zowel bij Sram als Shimano kan je meerdere tanden in 1 keer terugschakelen (kleiner, dus naar een groter kransje). Bij Sram schakel je met 1 beweging tot 5 tanden.
Bij Shimano verschilt dit afhankelijk van je groep. Bij Deore en SLX schakel je 3 tanden in één keer, terwijl je met de Deore XT en XTR shifter 4 tanden in één keer schakelt. Bij Shimano kreeg dit systeem de catchy naam “Rapidfire Plus”.
Compatibiliteit
In tegenstelling tot voorheen kan je de 12-speed van Sram en Shimano niet zomaar met elkaar combineren. Simpelweg omdat ze voor de cassette een andere body gebruiken. Bij Sram gebruik je hun XD naafbody en bij Shimano heb je een microspline naafbody nodig.
Ben je dus van plan je mountainbike van nieuwe wielen te voorzien, hou er dan rekening mee dat je de juiste wielen koopt die compatibel zijn met de Sram of Shimano body die je nodig hebt.
De verschillende Cassettes
Shimano
De 12-speed cassettes van Shimano zijn opgebouwd uit drie delen en bestaan uit drie verschillende materialen. De kleinste kransjes zijn van staal, de middelste van titanium en de grootste zijn aluminium.
Het is dus mogelijk delen van de cassette te recupereren, bijvoorbeeld als er kransjes zijn die je niet vaak gebruikt en dus ook niet slijten. Zelf doe ik dit niet en vervang ik steeds de volledige cassette.
Er zijn twee vershillende 12-speed Shimano cassettes te verkrijgen:
SLX, XT en XTR groep
- 10-45 met de volgende vertandingen:
10-12-14-16-18-21-24-28-32-36-40-45
Deore SLX, XT en XTR groep
- 10-51 met de volgende vertandingen:
10-12-14-16-18-21-24-28-33-39-45-51
Bij de 10-51 cassette beginnen de sprongen pas naar het einde toe groter te worden. Deze cassette met extra groot bereik is ideaal in bergachtig gebied.
Hoewel Shimano pas veel later met de 12-speed aandrijving op de proppen kwam was hun cassette qua bereik net iets groter dan die van Sram, 51 tegenover 50 tanden voor het grootste kransje.
Ondertussen heeft Sram de 10-52 cassette op de markt gebracht, waarbij de kleinste versnelling net weer 1 tandje groter is dan die van Shimano….
50-51 of 52, het grote verschil ga je er niet mee maken. Komt het er toch echt op aan dan kan je nog steeds een ander kettingblad vooraan monteren.
Sram 12-speed cassettes
De 12-speed cassettes van Sram zijn uit één stuk staal gefreesd. Enkel het grootste kransje van 50 tanden is gemaakt uit aluminium.
Ondertussen heb je bij Sram keuze uit drie 12-speed cassettes afhankelijk van je groep:
XX1, X01 en GX groep:
- 10-50 met de volgende vertandingen:
10-12-14-16-18-21-24-28-32-36-42-50
- 10-52 met volgende vertandingen:
10-12-14-16-18-21-24-28-32-36-42-52
Opvallend bij deze cassette is de grote sprong van het voorlaatste naar het laatste kransje.
Dit “probleem” werd bij de nieuwe Eagle Transmission van SRAM ook verholpen. De vertanding ziet er bij deze nieuwe cassettes als volgt uit:
- 10-12-14-16-18-21-24-28-32-38-44-52
NX groep:
- 11-50 met volgende vertandingen:
11, 13, 15, 17, 19, 22, 25, 28, 32, 36, 42, 50
Deze cassette is speciaal ontworpen voor de E-MTB, maar is ook geschikt voor alle Eagle-systemen maar niet compatibel met de XD-body. Deze cassette past bijvoorbeeld ook op een Shimano HG-body of een reguliere Sram body.
De 10-50 en 10-52 cassettes kan je onderling wisselen bij de GX, X01 en XX1 groep. De nieuwe derailleurs van de 10-52 cassette zijn ook compatibel met de 10-50 cassette.
Je kan altijd je cassette upgraden of downgraden (bijvoorbeeld van SLX naar XT of van GX naar XX1, of omgekeerd) als je huidige aan vervanging toe is. Zolang je er maar voor zorgt dat alles 12-speed is en je binnen hetzelfde merk blijft omwille van de verschillende body’s. Je cassette, ketting en kettingblad zijn de onderdelen van je groep die je het vaakst gaat moeten vervangen. Dit kan je makkelijk zelf doen.
Tandwielen
Met maar 1 kettingblad vooraan is de keuze snel gemaakt, of toch niet? Afhankelijk van het terrein waar je gaat rijden kan je een groter of kleiner blad monteren. Met een kleiner blad kan je bijvoorbeeld in de bergen makkelijker bergop rijden omdat je kleinste versnelling nog kleiner wordt.
Niet alle kettingbladen zijn compatibel met de verschillende groepen. Hieronder een overzicht welke kettingbladen (het aantal tanden) je op je mtb kan plaatsen.
Shimano
- Deore: 30-32
- SLX: 30-32-34
- Deore XT: 28-30-32-34-36
- XTR: 30-32-34-36-38
Sram
- NX: 30, 32, 34
- GX: 30, 32, 34
- X01: 26, 28, 30, 32, 34, 36, 38, 40
- XX1: 26, 28, 30, 32, 34, 36, 38, 40
Zoals je kan zien heb je wel wat keuze qua grootte van je tandwiel vooraan. De gulden middenweg is hier vaak de beste oplossing. Met 12 versnellingen kom je mogelijk wel eens tekort in steile afdalingen, Maar dan kan je je ook even laten uitbollen en op adem komen van de voorafgaande beklimming.
Gebruik jij je kleinste kransje (zwaarste verzet) ook wel op het vlakke, maar kom je toch snelheid te kort? Dan ben je ten eerste al vrij goed getraind en kan je er dus voor kiezen een groter tandwiel te monteren. Houdt er dan wel rekening mee dat je kleinste versnelling zwaarder wordt, waardoor je die ene steile helling misschien niet meer (vlot) naar boven trapt.
Natuurlijk moet je ook rekening houden met de limieten van jouw mtb. Bekijk dus zeker in de specificaties wat de maximale tandwielgrootte is die compatibel is met jouw mtb.
Over het vervangen van de 12-speed tandwielen of kettingbladen valt ook nog wel wat te zeggen. Zowel Sram als Shimano maken gebruik van direct mount kettingbladen. Toch is er enig verschil wil je deze gaan vervangen. Om een direct mount kettingblad van Shimano te vervangen heb je een speciale tool (Shimano TL-FC41) nodig terwijl je bij Sram slechts 3 torx bouten moet losdraaien.
Ik kom zowel met de 10-51 Shimano als 10-52 Sram cassettes en een 32T tandwiel vooraan overal vlot boven, ook in de Ardennen en ik kan best wel van mezelf zeggen dat ik in goede conditie verkeer. Ik houd het dus bij mijn 32T kettingblad, kom ik toch te kort op een klim, dan heb ik nog steeds twee benen om er toch te geraken.
Ketting
Zonder ketting heb je helemaal niets aan je nieuwe cassette en dito kettingblad. Qua 12-speed ketting heb je keuze uit onderstaande kettingen. Bij alle kettingen zit standaard een missing link/power link om de ketting aan elkaar te sluiten.
- Shimano: XTR XT SLX
- Sram: XX1 X01 GX NX
- KMC
Heb je een Sram cassette en kettingblad dan is het verstandig een Sram ketting te monteren, idem dito voor Shimano. Echter heb je wel nog een tweede optie: KMC. Een KMC ketting is zowel compatibel met Shimano als met Sram..
Kies je toch voor een Shimano of Sram ketting, dan kan je deze ook weer up- of downgraden. De twee grote verschillen zijn het gewicht en de prijs. Een SLX ketting bijvoorbeeld is zwaarder, minder duurzaam maar wel goedkoper dan een XTR ketting.
TIP: Het is verstandig met meerdere kettingen te rijden, niet tegelijk uiteraard. Als je om de x-aantal kilometer je ketting wisselt of steeds rijdt met de kortste ketting dan kan je de levensduur van je aandrijving verlengen en hoef je deze niet te snel te vervangen.
Je kan 2, 3 of zelfs 4 kettingen wisselen, dat kies je helemaal zelf. Twee kettingen om de 150 à 250 km wisselen vind ik zelf meer dan voldoende. Ben je dus van plan je aandrijving te vervangen, koop dan minstens twee nieuwe kettingen.
Heb jij al een 12-speed groep op je mountainbike en welk merk heeft jouw voorkeur? Ik hoor het graag in een reactie onderaan de pagina.
22 reacties
Dag Geert, een mooie en duidelijke samenvatting / uitleg! Het maakt mijn keuze niet makkelijker omdat beide systemen weinig voor elkaar onder doen. Het ‘segment’ is het belangrijkst, verder is het persoonlijke voorkeur.
Bedankt voor het prima vergelijk!
Rene,
Fijn om te horen dat je het een goed artikel vind!
Kiezen kan ik helaas niet in jouw plaats 😀
Grtz
Duidelijk verhaal Geert, precies wat ik zocht!
Dank je!
Graag gedaan! Fijn dat je er wat aan gehad hebt.
Groeten
Geert mag ik je advies over een MTB met achtervering. (Beter voor mijn rug 😉)
Prijs rond €2000)
Wat raad je mij aan?
Parcours Drunense duinen (NL)doe ik regelmatig met gemak.
Als dit niet de bedoeling is om zoiets via dez weg te vragen dan kun je deze mail gewoon verwijderen hoor!
Groetjes,
Adriaan
Adriaan, ik antwoord je even via mail.
Dag Geert,
Ongetwijfeld ben je op de hoogte van het feit dat de coronacrisis een gigantische verkoop van fietsen met zich mee heeft gebracht? Zo was er ook MTB gebied niet veel meer te verkrijgen.
Mijn vrouw en ik hebben nog goede zaken kunnen doen en de fietsen worden normaal volgende maand geleverd.
Voor mijn vrouw was de keuze in haar maatje S een Focus Raven 8.8 met top afmontage volledig XT en een SID vork.
Mijn keuze in Large was beperkt tot 2 modellen Scott. Waarvan 1 signatuur Nino Schurter en ver boven mijn budget. Het is dan de Scott scale 925 geworden met een gemixte afmontage. (XT derailleur – SLX cranck – DEORE shifters en breaks – FOX32)
Nu mijn vraag? Zou ik nu al investeren in de upgrade van mijn groepset? En welke upgrade dan? Of pas na slijtage?
Groeten en fijn einde jaar,
Günter
Hey Günter,
Dat zijn 2 zeer mooie mtb’s, waar jullie ongetwijfeld veel plezier aan gaan hebben.
Ik zou gewoon met de groepset rijden tot deze versleten zijn en daarna eventueel upgraden als je dat wenst.
Veel plezier ermee!
Groeten
Dag Günter,
Ik heb een Scott Spark RC 900 gekocht met een Gx afmontage voor versnellingen en shifter.
Doordat ik een handicap heb aan mijn rechterhand moet ik alles overplaatsen naar de linkerkant, remmen ,shifter, …Doordat SRAM shifters enkel te bedienen zijn met de duim zou ik deze willen vervangen door een Shimano XT shifter omdat deze ook met de wijsvinger kunnen bediend worden wat het voor mij makellijker maakt om te schakelen.. Ik denk dat SRAM shifters niet compatibel zijn met GX derailleur en casette… of kun je wel een XT shifter gebruiken samen met een GX casette en derailleur?
Alvast bedankt voor uw antwoord,
Groeten,
Chris
Hey Chris,
Misschien wat laat, maar moest je nog geen investeringen gedaan hebben, zou je een gripshifter kunnen installeren en die omgekeerd plaatsen aan de linkerkant, zal waarschijnlijk de meest ergonomische oplossing zijn. SRAM heeft zelf gripshifters, de GX uitvoering heb je voor een 35 euro.
Groeten
Ik heb SRAM deriallieur met een Shimano shifter op mijn mtb , werkt perfect samen , heb stukje van mijn R duim kwijt , daarmee deze keuze
Dag Günter,
Ik bedoel natuurlijk ..dat Shimano XT shifters niet compatibel zijn met SRAM GX derailleur en cassette..
GRTS
Chris
Hallo Chris,
Ik hem momenteel een fiets op het oog en die is NX afgemonteerd. Lees ik nou goed dat deze een andere body hebben dan de GX en hoger? Dat betekent dus dat ik die niet zou kunnen upgraden, indien versleten.
Heb ik dat goed begrepen, uit jou tekst?
Gr Michel
Hoi Michel,
Dat klopt inderdaad. Een NX cassette zit op een Shimano HG of gewone Sram body terwijl GX en hoger een Sram XD body nodig hebben. Shimano 12 speed cassettes draaien op een micro spline body. Je kan dus enkel je NX upgraden naar GX of hoger als je de body aanpast en deze compatibel is met jouw wiel.
Staat ook beschreven in het artikel, misschien heb je er over gelezen.
Groeten
Thanks, bevestiging van wat ik al dacht te lezen. In principe is de hele lijn van Sram uitwisselbaar, op de cassette na ivm de body van NX. Even denken of ik daar op zit wachten.
Hallo Geert,. Mooi artikel.
Ik wil een nieuwe hardtail en deze heeft de Sram sx groep.
Als ik deze later wil opwaarderen naar een hogere groep, kan dit met dezelfde body of moet ik deze dan ook wisselen?
Alvast bedankt, Gr Mark
Ik heb inmiddels gevonden dat er een HG driver op de 940 zit,. Helpt je dit?
Hey Mark,
De SX en NX groepen van Sram draaien inderdaad op een HG body. Dus jouw SX cassette kan je bijvoorbeeld wel vervangen door een NX cassette. Wil je naar GX of hoger dan heb je een Sram XD body nodig.
Groeten
Hoi Geert,
Goed artikel met duidelijke taal. ik denk erover om m’n XT 12 speed derailleur te vervangen voor een Sram GX axs.
kan dit met behoud van rest van de Shimano drive train?
Groeten Bart
Hoi Bart,
Goede vraag,… Ik zou het niet met zekerheid durven zeggen. Wat ik wel al gelezen en gehoord heb is dat het wel zou gaan, maar de andere kant van het verhaal hoor je natuurlijk ook af en toe…
Ben je niet tevreden van de XT derailleur?
Mvg,
Geert
In het verleden vond ik dat shimano een stuk soepeler schakelde dan sram. Seam klapte er over terwijl mijn shimano geruisloos schakelde. Is dit nog steeds zo of is dit veranderd?
Hey Wil,
Persoonlijk merk ik op dat vlak weinig verschil tussen SRAM en Shimano. Schakelt allebei soepel en de SRAM groep (mechanisch), waarmee mijn vriendin fietst, is “zelfs maar” een combo van SX en NX in vergelijking met de XT van Shimano op de andere mtb. SRAM AXS vind ikzelf dan wel weer stiller en sneller schakelen, zou nooit meer anders willen.
Groet